Een obligatie is een schuldbewijs van een land of een onderneming. Als een overheid of bedrijf geld wil lenen op de kapitaalmarkt dan geeft het obligaties uit. Hierbij wordt de lening in kleine stukjes geknipt in bijvoorbeeld eenheden van EUR 1000 en beleggers kunnen deze eenheden of obligaties kopen. De lening heeft een looptijd van bijvoorbeeld 5, 10 of 30 jaar. De vervaldatum is de dag waarop de obligatielening afloopt.
De uitgevende partij betaalt aan het einde van de looptijd het geleende bedrag terug aan de obligatiehouder. Tussentijds keert het alvast een vergoeding uit aan de obligatiehouder voor het uitlenen van zijn geld. Deze vaste vergoeding wordt de couponrente genoemd.
De rente beloont de belegger voor het uitlenen van zijn geld, maar compenseren hem ook voor het gegeven dat zijn geld aan het einde van de looptijd minder waard is als gevolg van inflatie.
Met een obligatie haalt een belegger een vast bedrag uit zijn belegging. Hij weet welk bedrag hij aan het einde van de looptijd terugkrijgt, namelijk wat hij heeft ingelegd. En hij weet wat de rente is die periodiek wordt uitgekeerd, want de couponrente staat vast. Vandaar dat obligaties ook wel worden aangeduid met de verzamelnaam ‘vastrentend’ of ‘fixed income’.
Dit is kort gezegd het simpele basisprincipe van een obligatie: een belegger verstrekt een lening aan een overheid of onderneming en die verplicht zich om het geleende bedrag terug te betalen (aan het einde van de looptijd) en een vergoeding (jaarlijks of halfjaarlijks) in de vorm van rente uit te keren. Als een belegger de obligatie tot het einde van de looptijd aanhoudt dan is de obligatie een relatief veilige belegging. Mits de uitgevende partij niet failliet gaat krijgt de belegger zijn geld terug met daar bovenop een rente.
Risico's
Was het echter maar zo eenvoudig. Want wat als de uitgevende partij niet in staat is om de lening terug te betalen? De belegger moet de betrouwbaarheid of kredietwaardigheid inschatten van het land of de onderneming die de obligatie uitgeeft in casu waaraan hij zijn geld uitleent. Hij loopt in dit opzicht kredietrisico.
En wat als een belegger de rit niet tot het einde van de looptijd uit wil zitten en zijn obligatie tussentijds wil verkopen? Dan krijgt hij te maken met de resterende looptijd en de marktrente die de koers of waarde van de obligatie bepaalt. Wat nou als die marktrente hoger of lager is dan de rente die de obligatie vergoedt? De belegger loopt ook renterisico.
Een derde risico dat de belegger eventueel loopt is valutarisico. De belangrijkste valuta’s in obligatieland zijn de Amerikaanse dollar en euro. Maar er zijn ook obligaties genoteerd in lokale valuta zoals het Britse pond, de Japanse yen of de munteenheid van een opkomend land als India of Brazilië. Valutakoersen fluctueren en beïnvloeden het rendement van de obligatiehouder positief of negatief.
Tot de belangrijkste factoren bij het beleggen in obligaties behoren renterisico en kredietrisico. In de volgende twee delen worden deze begrippen verder uitgelegd.
Obligatie versus aandeel
Tot slot het verschil tussen een obligatie en een aandeel. Waar een obligatie een schuldbewijs is, is een aandeel een eigendomsbewijs. De aandeelhouder is –voor een stukje- eigenaar van de onderneming. Bij een obligatie staat de vergoeding vast: jaarlijks een vast percentage en aan het einde van de looptijd de uitkering van het uitgeleende bedrag.
Bij een aandeel staat de vergoeding niet vast: wellicht jaarlijks dividend en verder is de winst afhankelijk van de koersontwikkeling van het aandeel. Een obligatiehouder krijgt bij een faillissement eerder zijn geld terug dan een aandeelhouder. Daar staat tegenover dat een aandeelhouder veel directer profiteert van de successen van een onderneming. Een aandeel is een risicovollere belegging dan een obligatie, maar kan dan ook meer rendement genereren.
Lees ook volgende deel: Beleggen in obligaties - renterisico.
