Beleggingsfondsen zijn nog steeds hèt beleggingsinstrument dat door particuliere beleggers het vaakst wordt gebruikt, hoewel het landschap door beursverhandelde fondsen (ETFs) drastisch is veranderd. Veel beleggers hebben een aantal exotische ETFs uitgekozen omdat veel beleggingsfondsen die niet als kernparticipatie zijn bedoeld aan een aantal beperkingen zijn onderworpen. Hierdoor zijn ze voor de gemiddelde belegger niet altijd beschikbaar. Zo zijn er beleggingsfondsen die een minimuminleg vereisen en verschillende aandelencategorieën hebben die uiteenlopende vergoedingen in rekening brengen op basis van de omvang van uw belegging. Bovendien kan het assortiment van beschikbare fondsen variëren afhankelijk van de broker waar de belegger een beroep op doet om transacties te verrichten. Hedgefondsen en beheerde futurestrategieën zijn zelfs nog minder toegankelijk. Die zijn alleen beschikbaar voor geaccrediteerde beleggers met een nettovermogen van bijvoorbeeld meer dan 1 miljoen euro.
Veel van die toegangsdrempels zijn inmiddels verleden tijd. Door ETFs is beleggen een democratischer proces geworden en zijn verschillende voorheen ontoegankelijke vermogenscategorieën nu beschikbaar voor het grote publiek. Een van de eenvoudigste en duidelijkste voorbeelden hiervan is goud. Via SPDR Gold Shares (GLD) kan elke belegger aandelen houden in fysieke goudstaven die worden bewaard in een Londense bankkluis en wordt hij niet meer geconfronteerd met de inefficiëntie en onhandigheid van het transport en de opslag van goud.
Deze verbeterde flexibiliteit heeft natuurlijk een keerzijde: de hogere complexiteit. Sommige ETFs zijn samengesteld uit futures, termijncontracten, swaps, vreemde valuta's en fysieke grondstoffen. Hoewel de meeste mensen begrijpen hoe aandelen en obligaties deel uitmaken van hun portefeuille, kunnen de meeste particuliere beleggers geen vat krijgen op de gevolgen van het bezit van exotische derivaten. En omdat er geen disclaimers bestaan met objectieve, duidelijk meetbare vereisten of waarschuwingen, is het van cruciaal belang dat beleggers hun eigen kennis naar behoren evalueren alvorens tot beleggingen over te gaan in producten waarmee ze niet zo vertrouwd zijn.
Tegenwoordig kan iedereen met een effectenrekening beleggen in Russische roebels, Zuid-Koreaanse smallcaps, cacao, CO2-certificaten en kan om het even wie Latijns-Amerikaanse aandelen shorten met een hefboom van 300 procent. Hoewel deze fondsen voor bepaalde doeleinden wel degelijk geschikt zijn, horen ze niet thuis in de portefeuille van de doorsnee belegger. Maar precies omdat ze even gemakkelijk kunnen worden gekocht als een alledaags ETF dat de S&P volgt, kan het verleidelijk zijn ze in een portefeuille op te nemen. Deze 'sexy' fondsen zijn misschien interessanter en leuker om mee te speculeren, maar veel beleggers lijden verliezen door bepaalde gevaarlijke misvattingen of een gebrek aan inzicht. Laten we enkele problematische situaties bekijken.
De achterwaartse rol
Dankzij de marktliquiditeit en het gebrek aan opslagkosten is het gebruik van futures in veel opzichten een betere manier om te beleggen in grondstoffen dan via een directe positie. Deze strategie vertoont echter enkele aanzienlijke gebreken. Als u bijvoorbeeld een optimistische visie hebt over aardgas, is het niet bepaald praktisch om daadwerkelijk aardgas te kopen. Waar zou u het opslaan en hoeveel zou het u kosten? De aankoop van aardgasfutures verschaft u een blootstelling aan prijsschommelingen van aardgas, maar geen directe blootstelling aan de spotprijs. Dit is een belangrijk verschil, aangezien de rendementen van een in futurescontracten belegde portefeuille enorm kan afwijken van de rendementen van de spotkoers.
Dat is te wijten aan het feit dat futurescontracten vervallen en moeten worden 'doorgerold' naar de volgende maand. Als de markt in contango is, zoals de afgelopen jaren het geval was, dan verliest u geld in elke maand waarin het contract wordt doorgerold. Een ontstellend voorbeeld hiervan is het rendement voor United States Natural Gas (UNG). In 2009 vertoonde de spotprijs van aardgas een stijging van 3,37 procent, terwijl UNG een negatief rendement van 56,50 procent behaalde. Eind 2009 had UNG een vermogen van 4,5 miljard dollar en ik vermoed dat veel van die beleggers hadden verwacht de spotkoers voor aardgas te krijgen en zo een grote teleurstelling te verduren kregen.
Ellende in het kwadraat
Over ETFs met hefboomwerking is de afgelopen jaren veel geschreven, meestal over de rampzalige gevolgen die ze kunnen hebben als ze gedurende een lange periode worden aangehouden. Het hefboomeffect van de meeste hefboom-ETFs wordt dagelijks opnieuw ingesteld, waardoor de volatiliteit aanzienlijk toeneemt en het negatieve volatiliteitseffect in de loop der tijd een enorm ongunstig effect kan hebben op het relatieve rendement ten opzichte van de benchmark. De financiële sector, vertegenwoordigd door Financial Select Sector SPDR (XLF), heeft het afgelopen jaar bijvoorbeeld een verlies van 5,5 procent geregistreerd. Als u besloot de Direxion Daily Financial Bear 3x (FAZ) te gebruiken om in te zetten op een daling van financiële aandelen, dan verwachtte u mogelijk een rendement van meer dan 15 procent na aftrek van kosten. Maar door het negatieve volatiliteitseffect dat gecreëerd wordt door de dagelijkse reset van de hefboomwerking, zou u in werkelijkheid 27,2 procent hebben verloren. Deze beleggerservaring is één van de pijnlijkste: correcte theorie, verkeerde uitvoering.
Mee met de massa
ETF-providers vinden het fantastisch om niche-ETFs te introduceren die zich richten op een populaire trend. Alternatieve energie is een van die ideeën: het is een concept dat de meeste mensen op een primitief niveau begrijpen en waarvan ze willen dat het succesvol is. Het lijkt een uitstekende belegging op lange termijn als u nu meteen belegt, vóór het idee echt populair wordt. Was beleggen maar zo eenvoudig.
Beleggers moeten verder kijken dan de naam van het fonds. Ze moeten bekijken uit welke participaties het fonds is samengesteld om na te gaan of ze wel de positie verkrijgen die ze nastreven. Global X Lithium ETF (LIT) werd onlangs geïntroduceerd en wordt gepromoot als een manier om toegang te krijgen tot de groeiende lithiummarkt. Lithium wordt gebruikt in oplaadbare batterijen en naarmate er meer elektrische wagens worden geproduceerd, bestaat de hoop dat de vraag naar lithium enorm zal zijn. Als u echter de participaties van het ETF bekijkt, dan merkt u dat de drie grootste participaties chemische bedrijven zijn die 50 procent van het fonds vertegenwoordigen. Deze ondernemingen zijn actief op de lithiummarkt, maar genereren slechts een klein deel van hun bedrijfsopbrengsten uit hun lithiumafdelingen. ETFs moeten beleggen in effecten die op de beurs worden verhandeld, en soms is er geen goede manier om te beleggen in bepaalde thema's op de publieke markten. In dit geval is de nomenclatuur van het fonds aanzienlijk verschillend van de fundamentals waarop het uiteindelijke resultaat zich zal baseren.
Exotische reizen
Een andere tendens die steeds vaker voorkomt is de uitgifte van internationale ETFs die in unieke buitenlandse markten beleggen. Er zijn meer dan 60 ETFs die uitsluitend beleggen in aandelen van één vreemd land. Door de flexibiliteit om voor uw internationale blootstelling individuele landen te kiezen, kunt u uw blootstelling uitstekend aanpassen aan uw wensen, maar daarnaast nemen ook de risico's dramatisch toe.
IShares MSCI Turkey Investable markt (TUR) verschaft beleggers toegang tot een korf van aan de beurs van New York genoteerde ondernemingen die de Turkse markt vertegenwoordigen waarin kan worden belegd. Een belegging in TUR zou aanlokkelijk kunnen zijn, omdat Turkije de afgelopen jaren een erg solide bbp-groei heeft gekend en een potentieel nieuw lid van de Europese Unie is. Met zijn centrale locatie vormt Turkije de brug tussen Europa en het Midden-Oosten. Mogelijk wordt Turkije het succesverhaal van de opkomende markten, zoals Brazilië dat de afgelopen 10 jaar is geweest. Ook is het mogelijk dat het volledig instort. Sinds 1960 zijn er vier militaire coups geweest en in februari 2010 was er een poging tot militaire coup die uiteindelijk mislukte, maar die de Turkse markt toch enkele dagen in beroering bracht. Ik betwijfel of de meeste beleggers voldoende inzicht hebben in de politieke en economische realiteit van Turkije om een geconcentreerde positie in TUR te nemen.
Het goede nieuws
De structuur van ETFs brengt particuliere en institutionele beleggers samen in hetzelfde instrument. Dit heeft veel voordelen, zoals een hogere liquiditeit en lage kosten. Soms kunnen beleggers echter verstrikt raken in beleggingen die niet geschikt zijn voor hun situatie. Als beleggers zich beperken tot de talrijke ETFs die bekende indices volgen en lage kosten in rekening brengen, kunnen ETFs voor zowat iedereen een uitstekende beleggingsvorm betekenen.
