Een ETF op de Spaanse furie

Nu de eerste vreugde over het winnen van de wereldbeker voetbal wat is bekoeld, is het de vraag of de euforie de economie van Spanje stimuleert. Historisch gezien zijn er economische voordelen en stijgende aandelenkoersen geweest in landen die het wereldkampioenschap voetbal wonnen, maar dit effect is beperkt. Een analyse van ABN Amro (enigszins ironisch dat juist een Nederlandse bank dit onderzocht) laat zien dat een land over het algemeen enkele tienden van procenten extra economische groei vertoont na de winst in het toernooi. Een deel van dat effect kan zich al hebben voorgedaan tijdens het wereldkampioenschap, omdat consumenten in landen die ver komen geld besteden aan zaken als televisies en memorabilia als shirts van het nationale elftal om van het succes van hun land te kunnen genieten. Wal-Mart verwacht bijvoorbeeld dat zijn omzet in landen die tot de laatst stadia van het toernooi doordringen met twee tot vier procent stijgt. In Nederland zetten supermarkten tientallen miljoenen euro extra om door het WK.

Sinds het begin van deze eeuw hebben de Spaanse aandelenmarkten redelijk gepresteerd, zeker in vergelijking met de magere rendementen in vele andere ontwikkelde markten. Een deel van de relatieve outperformance was te danken aan het feit dat de markt ontsnapte aan de ergste excessen van de internetzeepbel. En dat er bijna een decennium van sterke groei in Spanje volgde dat vooral was te danken aan onroerend goed en de bouwsector.

De rendementen dit jaar tot nu toe zijn echter slecht geweest, omdat de bezorgdheid over de Griekse staatsschulden zich uitbreidde over het hele Middellandse Zee-gebied en de reactie van de Spaanse overheid hierop de economische groei en het vertrouwen bij beleggers hebben geschaad.

Indices
Er zijn twee Spaanse aandelenmarktindices die worden gevolgd door bestaande ETFs: de MSCI Spain-index en de IBEX 35. De MSCI Spain-index maakt deel uit van de uitgebreide aandelenindexreeks van MSCI, terwijl de IBEX 35 de traditionele index van de belangrijkste Spaanse effectenmarkt Bolsa de Madrid is. Beide worden gecorrigeerd voor de free-float en gewogen voor marktkapitalisatie. De MSCI-index heeft ook regels voor een minimum liquiditeitsniveau en de IBEX omvat de 35 meest liquide aandelen die worden verhandeld op de Madrileense beurs. Met 28 ondernemingen is de MSCI Spain-index iets kleiner voor wat betreft het aantal componenten dan de IBEX 35, maar de overlap tussen de twee is zeer groot. Dit is vooral zichtbaar wanneer de correlatie tussen de IBEX 35 en de MSCI Spain wordt bekeken. Die is al meer dan een decennium vrijwel volledig.

Het potentiële nadeel van een belegging in deze indices is de hoge mate van concentratie in beide indices. Banco Santander en Telefónica vertegenwoordigen zowel bij MSCI Spain als in de IBEX 35 meer dan 20 procent van de totale marktkapitalisatie van de index. In het geval van de MSCI Spain-index vormen de twee aandelen samen zelfs meer dan de helft van de index! Vanwege deze concentratie bestaat het risico dat een ETF-belegging het slecht kan doen, zelfs als de totale Spaanse markt goede rendementen oplevert, zodra een van de twee bedrijven zou achterblijven bij de markt als geheel. De concentratie in de sector financiële dienstverlening levert daarnaast ook een hoge blootstelling aan economieën buiten Spanje op. De twee grootste financiële instellingen in Spanje behalen minder dan de helft van hun winst in het binnenland (ongeveer 25 procent voor Banco Santander en rond 50 procent voor BBVA).

De aandelenresearch van Morningstar dekt 61 procent van de IBEX 35 naar marktkapitalisatie en 71 procent van de MSCI Spain-index. Op basis van deze research lijken beide indices ondergewaardeerd, omdat het kengetal koers/reële waarde 0,75 bedraagt. Dit verschil vormt een sterker argument om met een ETF te beleggen op de Spaanse aandelenmarkten dan eventuele –beperkte- effecten van de overwinning in het wereldkampioenschap.
Veel beleggers geven wellicht de voorkeur aan de grotere diversificatie die de IBEX biedt en het grotere aantal ETFs dat de index volgt. Andere kunnen de lagere totale kosten (TER) van Amundi MSCI Spain ETF weer aantrekkelijker vinden.  

ETFs
Wanneer een belegger wil beleggen in een ETF die de IBEX 35 volgt, zijn er twee opties beschikbaar: het Acción IBEX 35 ETF en het Lyxor IBEX 35 ETF. Van deze twee heeft Acción een groter beheerd vermogen en een hoger handelsvolume via de beurs. Lyxor berekent echter een lagere TER van 0,30 procent per jaar ten opzichte van 0,39 procent van Acción. Beide ETFs worden op de beurs in Madrid verhandeld en keren de dividenden van de onderliggende bedrijven uit aan de beleggers in plaats van ze te herbeleggen. De replicatiemethoden van de fondsen verschillen. Acción gebruikt een fysieke replicatie waar Lyxor een op swaps gebaseerde replicatie toepast om de index te volgen. Voor beleggers die er de voorkeur aan geven om op de NYSE EuroNext-beurs in Parijs te handelen, is er het Amundi MSCI Spain ETF met een jaarlijkse TER van 0,25 procent.

Vooruitzichten
Ondanks het huidige optimisme in Spanje, moeten beleggers rekening houden met de economische problemen van het land. De overwinning op het WK was misschien goed voor het moreel, maar zal niet het begrotingstekort wegwerken of de werkloosheid doen dalen. De bezuinigingsmaatregelen die Spanje neemt, kunnen de economie uiteindelijk weer op de been helpen, maar zullen de komende jaren een neerwaartse druk op de groei van het BBP betekenen.

Het is interessant dat het effect op landen die de finale van de wereldkampioenschappen verliezen net zo sterk is als voor de winnaars, maar dan in omgekeerde richting. Het onderzoek van ABN Amro concludeerde ook, dat de economie van het land dat de finale verloor te lijden had onder een lagere groei. Nederland staat dus wat te wachten.
Een ander onderzoek door de Tuck School of Business in Dartmouth toonde aan dat in landen waar voetbal enthousiast wordt gevolgd, zoals in Europa en Zuid-Amerika, het verlies van het nationale team in het wereldkampioenschap lijdt tot een gemiddelde daling van 0,39 procent van de lokale aandelenbeurs. En dat effect is nog groter als het verlies voor het team de uitschakeling uit het toernooi betekent. De moedige (of moeten we zeggen speculatieve) beleggers kunnen een paired-trade overwegen: long-Spanje en short-Nederland. Aangezien uit onderzoek slechts een zeer beperkt World Cup-effect op de aandelenmarkten blijkt, is een dergelijke inzet misschien alleen geschikt voor de meest avontuurlijke (en misschien dwaze) beleggers.