Het is niet eenvoudig om de beste aandelen eruit te pikken. De ene keer levert het wat op, maar voor velen zijn de pogingen vruchteloos. Je beleggingsportefeuille spreiden helpt om de impact van ‘slechte keuzes’ te beperken. Toch is het aan te raden dat deze spreiding verder gaat dan een mandje vol aandelen.
Obligatiefondsen kunnen een eerste stap zijn. Bij aandelen bezit de belegger een deel van het bedrijf waarvan hij de aandelen koopt. Het mechanisme achter obligaties werkt anders. Het bedrijf dat de obligatie uitgeeft, leent eigenlijk het geld van de belegger. Net als bij het lenen voor de aankoop van een huis, moet er rente betaald worden over het geleende bedrag. Bij obligaties wordt de hoogte van de rente vastgesteld door de coupon. Het bedrijf zal vervolgens elk jaar die rente uitkeren aan de beleggers. In tegenstelling tot dividenden waar het bedrijf vrij is te kiezen of ze deze al dan niet uitkeert, zijn de rentebetalingen verplicht. Op het einde van de periode dient het ingelegde bedrag door de onderneming terugbetaald te worden. Ook dat is anders bij aandelen, waar er geen zekerheid is dat je na een bepaalde periode je inleg terugkrijgt.
Wie in tussentijd obligaties wil verkopen, moet rekening houden met de verandering van het prijsniveau. Obligatieprijzen bewegen in de tegengestelde richting van de rentevoet. Dat betekent met andere woorden dat wanneer de rentes dalen, de obligatieprijzen stijgen. En omgekeerd. Wanneer de rente stijgt, meestal als gevolg van een ingrijpen van de centrale banken om de inflatie te beteugelen, zullen de obligatieprijzen dalen en krijgt u dus minder voor uw obligatie dan voorheen. Dit geldt enkel wanneer u in tussentijd verkoopt.
Risico’s
Vaak denken beleggers dat obligaties weinig risico’s met zich meebrengen. Omdat ze een stabiel inkomen bieden, worden ze gezien als het terrein van de oudere of risicomijdende beleggers. Dat is een veel voorkomende, maar foute redenering.
Het is waar dat sommige obligatiefondsen veilig zijn, maar de mate van risico varieert sterk, en sommige van deze fondsen hebben erg risicovolle beleggingen. Het belangrijkste risico treffen we bij bedrijfsobligaties waar het bedrijf dat van beleggers geld heeft geleend, de lening niet terugbetaalt. Het bedrijf blijft dan in gebreke en de belegger ziet (een gedeelte van) zijn inleg niet terug.
Bij overheden wordt de kans om het in gebreke blijven, als nihil beschouwd. Toch is dat ook niet helemaal waar. Tijdens de Mexicaanse crisis koos de Mexicaanse overheid haar obligaties niet terug te betalen en bleven beleggers in de kou. Dichter bij huis bleven ook Ijsland en enkele opkomende markten in de afgelopen decenia in gebreke en ook over Griekenland was er anno 2010 heel wat twijfel.
Toch gaan we er algemeen van uit dat overheidsobligaties veiliger zijn dan obligaties uitgegeven door bedrijven. Bedrijfsobligaties kunnen bijna net zo veilig als die van de overheid zijn, of een extreem hoog risico kennen. Beleggers kijken om die reden best op individuele basis naar de bedrijven waarvan ze obligaties kopen.
Bedrijfsratings die door agentschappen opgesteld zijn, bieden een goed startpunt. Rating agencies als Moody’s of Standard & Poor's (S&P) geven bedrijven een cijfer op basis van hun financiële kracht. Beoordelingen als AAA+ tot BBB- geven aan dat de kans op terugbetaling groot is, terwijl BB+ tot D aangeeft dat de kans op terugbetaling eerder gering is. Voor dat risico zult u ook een hogere rente krijgen, maar velen beschouwen dit als speculatie.
Rendement
Beleggers verkiezen vaak overheden of gevestigde bedrijven waarvan de kans op terugbetaling zeer groot is. Ondernemingen zonder bewezen staat van dienst die op dat moment financiële problemen hebben, zullen het moeilijker hebben om beleggers te vinden die hen geld willen uitlenen. De kredietwaardigheid, zoals beoordeeld door Moody’s of Standard & Poor’s, bepaalt de hoogte van de rente die de onderneming moet betalen om geld te lenen op de financiële markten.
Valkuil: Opgelet met high-yield of rommelobligaties
De hoogtes van de beloofde rendementen voor obligatiefondsen zijn vaak indrukwekkend wanneer het gaat om high yield obligaties. Deze worden ook rommelobligaties genoemd omdat ze uitgegeven worden door een onderneming waarvan de kredietkwaliteit laag is. Fondsen die beleggen in rommelobligaties spreiden het risico over verschillende ondernemingen met een lage kredietkwaliteit. Daardoor kan het risico enigszins beperkt worden. Toch is het belangrijk om als belegger te beseffen dat de kans op faling heel wat hoger is.
Valkuil: Opgelet met valutarisico’s
Beleggers kiezen voor buitenlandse obligaties omdat ze geloven dat de valuta in hun voordeel zal spelen. Die obligaties hebben naast het kredietrisico (zoals hierboven vermeld) ook valutarisico. Bewegingen van de euro ten opzichte van de buitenlandse munteenheid kunnen de opbrengsthoeveelheden verlagen of verhogen. Daarmee willen we niet gezegd hebben dat fondsen in een andere munteenheid vermeden moeten worden, maar wel moet ervoor gewaakt worden dat deze fondsen in de gehele beleggingsportefeuille passen.
Morningstar obligatiecategorieën
Het is essentieel te weten waarin een obligatiefonds belegt. Morningstar deelt obligatiefondsen in eerste instantie in op basis van hun munteenheid.
De Short Bond categorie is voor obligaties met een korte looptijd, minder dan drie jaar. De Government Bond categorie bevat, zoals de naam al zegt, bijna alleen maar overheidsobligaties die doorgaans weinig of geen kredietrisico voor de belegger inhouden. ‘High yield’ obligatiefondsen hebben minstens 40% aan obligaties met een slechte kredietkwaliteit. In de wereldwijde obligatiecategorie vindt u meer risico, aangezien meer dan 30% van de obligaties in valuta buiten de sterling, euro of dollar worden aangeboden. De fondsen in de categorie voor opkomende markten houden obligaties met hogere risico’s in gebieden met opkomende markten zoals Azie (behalve Japan), Opkomend Europa en Zuid Amerika.
De gewone obligatiecategorieën – Sterling Bond, Euro Bond en Dollar Bond – bevatten fondsen die in een mix van bovenstaande categorieën beleggen. Andere categorieën met ‘gebalanceerd’ in hun naam brengen fondsen in kaart die in obligaties als aanvulling op aandelen en liquide middelen beleggen. Een goede manier om de doorsnee van een portefeuille te zien om Morninstar’s X-Ray te gebruiken in de portefeuilletool.