Het jaar 2023 zit vol verrassingen en recentelijk zien we er een op de obligatiemarkt: sterk stijgende obligatierendementen. Op het eerste gezicht lijkt er goed nieuws voor obligaties: de Amerikaanse Consumer Price Index over juli toonde de tweede maand op rij van gunstige ontwikkeling van de inflatie. Tegelijk zijn er signalen dat de Fed, de Amerikaanse centrale bank, een einde gaat maken aan de reeks snel opeenvolgende renteverhogingen met mogelijk nog maar één aanstaande renteverhoging. Voor 2024 worden alweer renteverlagingne verwacht.
Intussen zijn de bond yields, ofwel het effectief rendement op obligaties, scherp gestegen vanaf medio juli. In het bijzonder de yield op de 10-jaars Amerikaanse staatsobligaties, die een belangrijke benchmark zijn voor hypotheken, zijn gestege naar hun hoogste niveau sinds eind 2007. Deze 10-jaars Treasuries noteren 4,3% op 18 augustus vergeleken met 3,8% op 18 juli.
In bredere zin heeft de obligatiemarkt als geheel verliezen geleden. De Morningstar US Core Bond Index is in de afgelopen maand met 2,3% gedaald en daarmee is de index over een heel jaar genomen min of meer gelijk gebleven. De Morningstar US 10+ Yr Treasury Bond Index is gevoeliger voor de rentestanden en verloor 5,4% in augustus en 4,1% in 2023 tot dusver.
Vanwaar deze plotselinge sell-off? Obligatie-experts zien vier sleutelfactoren die de obligatiekoersen omlaag duwen en de yields hoger:
1. Méér US Treasury uitgifte
Het Amerikaanse ministerie van Financiën, de US Treasury verraste op 31 juli de obligatiemarkt met de aankondiging dat het significant méér geld moest ophalen dan eerder verwacht. De Amerikaanse regering anticipeert nu op het ophalen van ruim $1.000 miljard in het derde kwartaal, 25% hoger dan eerder verwacht en het hoogste cijfer in een derde kwartaal ooit.
Een paar dagen later verlaagde kredietbeoordelaar Fitch de kredietwaardigheidsstatus van de VS van AAA naar AA+ vanwege een verslechterend beeld voor de overheidsfinanciën. Tezamen met de groter dan verwachte aanstaande uitgifte geeft dat onrust over de overheidsbegroting en het begrotingstekort.
Ondanks de recente stijgingen van de bond yields, verwachten obligatiekenners dat de yields omlaag zullen gaan en de obligatiekoersen omhoog in 2024. Het grotere aanbod zal zijn weg wel vinden in de markt, maar de vraag is tegen welke prijs.
2. Monetair beleid Bank of Japan
Decennia lang was een constante in het mondiale economische landschap de extreem lage rente in Japan. Terwijl de Bank of Japan (BoJ) moeite had om de kwakkelende economie van het land te stimuleren, heeft zij de rente op de obligatiemarkten op bijna nul gehouden. Eén neveneffect van dit beleid is dat Japanse beleggers zich tot de buitenlandse obligatiemarkten hebben gewend op zoek naar rendement, vooral in de Verenigde Staten en Europa.
Slechts twee dagen vóór de aankondiging van het ministerie van Financiën verraste de Bank of Japan beleggers echter door het plafond voor de obligatierente te verhogen van 0,5% naar 1%. Hoewel de veranderingen in het monetaire beleid in Japan volgens experts geleidelijk verlopen, gaat de speculatie op de markten over de vraag of de BoJ de limiet zal blijven verhogen, waardoor die markt aantrekkelijker wordt voor Japanse beleggers. De zorg is dat als Japanse beleggers obligaties uit eigen land kunnen kopen en kapitaal zullen repatriëren, ze minder Amerikaanse staatsobligaties zullen kopen.
3. Robuuste Amerikaanse economie
Zowat de grootste onverwachte ontwikkeling dit jaar is de aanhoudende kracht van de Amerikaanse economie. De consumentenbestedingen trotseren de wijdverbreide verwachtingen voor een recessie en blijven solide, en hoewel de banengroei is afgenomen, gaat de aanwerving in een historisch hoog tempo door. Deze veerkracht is tot stand gekomen ondanks de regionale bankencrisis in maart, die velen zorgen baarde over een kredietcrisis die ertoe zou kunnen leiden dat de bancaire kredietverlening zou stagneren, waardoor de economie in een neergang terecht zou komen.
Nu kijkt de obligatiemarkt verder dan het recentere goede nieuws over de inflatie, en beleggers beginnen zich af te vragen in hoeverre de inflatie nog verder kan dalen als de economie niet begint af te koelen. “Markten proberen te begrijpen hoe laag de inflatie kan worden als je een werkloosheidspercentage van 3,5% hebt, een veerkrachtige economie en rentegevoelige sectoren – waaronder de woningbouw en de auto-industrie, die vorig jaar vertraagden maar nu behoorlijk goed beginnen te presteren, ondanks de hoge rentes”, zegt Mike Cudzil, portefeuillemanager van Pimco. De groei heeft dus nog niet merkbaar op de hogere renteniveaus gereageerd: "De vraag is wat dat betekent voor het inflatieniveau in de toekomst.”
4. Een hogere inflatiepremie
Tegen de achtergrond van deze terugval kijken obligatiebeleggers voor verzachting meer naar de lange-termijn yields, omdat de inflatiemogeijke voor lagere tijd hoog zal blijven, vult Cudzil aan.
Hoe contra-intuïtief het op het eerste gezicht ook lijkt, de verwachting dat het einde van de renteverhogingen door de Fed nabij is, kan ook bijdragen aan de stijging van de obligatierendementen. De indicatoren voor de inflatieverwachting zijn gestegen en dat kan daar een signaal voor zijn. Bijvoorbeeld de 5-Year, 5-Year forward inflation expectation rate –een maatstaf waarbij bond yields aangeven waar de inflation naar verwachting over 5 jaar staat, tikte gebin augustus de 2,53% aan. Dat is het hoogste niveau sinds april 2022, toen de inflatie echt flink begon te stijgen. Voorafgaand aan de recente spike bewoog de five-year, five-year rate tussen de 21% en 2,3% sinds eind 2022.