Voordat de oorlog uitbrak, werd de Russische markt gezien als een interessante toevoeging voor beleggers die niet bang waren voor volatiele marktrendementen. Rusland heeft veel grondstof-intensieve bedrijven met als belangrijkste sectoren energie, mijnbouw, bosbouw en landbouw. Iets waar wij Europeanen ons nu des te meer bewust van zijn geworden, aangezien we ons nu proberen te ontdoen van Russische olie en gas. Het land is ook wereldmarktleider als het gaat om de productie van diamanten, met ongeveer twee keer zoveel productie als Botswana, de nummer twee op de lijst.
De interesse van Europese investeerders in de Russische markt is dus niet bijzonder verrassend. Mogelijkheden voor hoge rendementen zijn er zeker geweest. Maar zelfs vóór de oorlog brachten deze investeringen verschillende risico's met zich mee.
Het eerste is politiek. Met veel andere landen heeft Rusland al lange tijd een gespannen relatie, maar zelfs binnen het land zijn er al geruime tijd aanwijzingen voor ernstige problemen. Veel landen hebben hun zorgen uitgesproken over mensenrechten, de slinkende ruimte voor het maatschappelijk middenveld en het agressieve beleid om andersdenkenden en critici de mond te snoeren.
Er is ook altijd een valutarisico wanneer u belegt in een markt met een andere valuta dan de uwe. De Russische roebel kan echter worden gezien als nog volatieler dan veel andere valuta's, grotendeels vanwege het politieke risico in het land en de manier waarop de buitenwereld naar Rusland kijkt.
De Russische markt is ook sterk beïnvloed door de manier waarop de vraag naar olie, gas en grondstoffen is veranderd, aangezien deze grondstoffen zo'n groot deel van de Russische markt uitmaken. Met de overgang naar duurzamere energiebronnen hebben activa zoals deze lange tijd slecht gescoord in verschillende duurzaamheidsindices en beoordelingen - en brengen ze een ander risico met zich mee, dat van zogeheten stranded assets, ofwel activa die waardeloos zijn geworden door fundamentele wijziginen in een industrie of markt.
Gaat Moskou weer open?
Nu de Russische aandelenmarkt gesloten is voor de meeste niet-ingezeten beleggers, hebben buitenlandse fondsbeheerders geen transacties op de Russische markt kunnen uitvoeren, wat heeft geleid tot de opschorting van fondsen met een grote blootstelling aan Russische aandelen. Als u een Russisch aandelenfonds bezit, zijn uw handen momenteel dus gebonden. Sommige van deze fondsen zijn geliquideerd, maar eventuele resterende activa kunnen niet worden uitbetaald totdat de fondsen hun resterende aandelen kunnen verkopen. Wanneer dit kan gebeuren is niet bekend.
East Capital, met een van de grootste Russische aandelenfondsen in Europa, verklaarde op hun website dat het onwaarschijnlijk lijkt dat de Moscow Exchange in de nabije toekomst open zal gaan voor buitenlandse investeerders, waardoor het steeds ingewikkelder wordt om een reële waarde te bepalen voor portefeuilleposities.
Hoe groot kan het verlies zijn?
De meeste beleggingsfondsen in de Morningstar-categorie Russian Equity hebben sinds de sluiting van de Russische beurs voor buitenlandse investeerders geen cijfers meer gerapporteerd over de vermogenswaarde van hun portefeuilles. Het ontbreken van werkbare net asset value cijfers betekent dat we alleen kunnen speculeren wat de werkelijke verliezen zouden kunnen zijn.
Maar laten we daarom juist eens speculeren. Volgens data in Morningstar Direct bedroegen de totale activa in Russische aandelenfondsen begin 2022 € 5,3 miljard. Een jaar later is dat gedaald tot een minuscule € 79 miljoen. Een verbazingwekkende daling die, als de gegevens betrouwbaar waren, zou betekenen dat 98,5% van de activa in Russische aandelenfondsen zou zijn weggevaagd.
Hoewel er dus onzekerheid rond deze cijfers heerst, hebben enkele fondsmanagers aangegeven dat ze hun Russische activa tot nul hebben afgeschreven. Dit betekent dat iedereen die Russische aandelenfondsen bezit, voorbereid moet zijn op een totale vernietiging. "Zodra het conflict uitbrak, hebben de meeste fondssmanagers hun Russische investeringen tot nul afgeschreven", zegt David Fairs, uitvoerend directeur reguleringsbeleid bij The Pensions Regulator.
Het totale nettovermogen van € 5,3 miljard klinkt misschien groot, maar als we het cijfer in relatie tot de totale Europese fondsenmarkt plaatsen, vervaagt het al snel. Het totale nettovermogen in Europa bedroeg eind 2021 € 12.580 miljard, wat betekent dat Russische aandelenfondsen slechts 0,04% van de markt uitmaakten. In verhouding tot het vermogen in Europese aandelenfondsen bedroeg het marktaandeel van Russische aandelenfondsen eind 2021 0,10%.
Haast je naar de uitgang
De meeste Europese vermogensbeheerders hebben ook duidelijk gemaakt dat ze niet meer in Rusland zullen beleggen. Dat opent de deur voor een massale uitverkoop wanneer de markt weer opengaat, wat zal leiden tot instortende aandelenkoersen, waardoor beleggers weinig, zo niet niets, van hun fondsbelegging terugzien. Dus als u in een Rusland-fonds zit, kunt u zich er maar beter op voorbereiden dat er een stevig verlies aankomt.
