Volgens berekeningen van Eurostat is de inflatie in de Eurozone in oktober 2022 op een hoogste punt van 10,7% uitgekomen, tegen 9,9% in september. Daarmee is de inflatie hoger uitgevallen dan voraf was verwacht. De druk op de Europese Centrale Bank (ECB) neemt daardoor alsmaar toe, aangezien de bank in zijn prognoses voor het vierde kwartaal rekent met veel lagere inflatiepercentages.
Opnieuw is energie de boosdoener, want vergeleken met een jaar geleden is die gemiddeld maar liefst 41,9% duurder geworden. In september was het verschil met een jaar eerder een plus van 40,7%.
“De inflatie heeft waarschijnlijk de piek nog niet bereikt. Die kan tegen het einde van dit jaar zelfs boven de 11% uitkomen," waarschuwt Christoph Weil, senior econoom bij Commerzbank. "Als de energieprijzen volgend jaar stabiliseren, dan zal het inflatiecijfer geleidelijk dalen. Maar de opwaartse druk onder de prijzen is niet verdwenen. Nog niet alle bedrijven hebben hun gestegen kosten al volledig doorberekend aan hun afnemers. Bovendien wordt de roep om loonstijgingen groter. Dan ligt een loon-prijs-spiraal op de loer."
Europese centrale banken onder druk
De ECB heeft op 27 oktober de rente met 75 basispunten verhoogd naar 2%. Een volgende rentestap is te verwachten in december. "Op basis van de huidige economische data is een verhoging met opnieuw 75 basispunten waarschijnlijk", schrijft Commerzbank.
Anderen denken aan een kleinere rentestap. Silvia Dall'Angelo, econoom bij Federated Hermes Limited, rekent op 50 basispunten. "De ECB toonde weliswaar haar besluitvaardigheid om de inflatie in te dammen, maar de toonzetting van de toelichting was deze keer anders: voorzichtiger, en minder havik-achtig." ECB-president Christine Lagarde benadrukte vooral de neerwaartse risico's voor de economische groei en toegenomen kans op een recessie. Ook gaf ze toe dat het secnario dat in september werd gepresenteerd, nu te optimistisch blijkt.
Ook elders in Europa zitten de centrale bankiers niet stil. In Zwitserland heeft de Schweizerische Nationalbank (SNB) in september de rente met 75 basispunten verhoogd en daarmee is een eind gekomen aan het tijdperk van negatieve rente, want die staat nu op 0,5%.
In het Verenigd Koninkrijk zal de Bank of England op donderdag naar verwachting de rente met 0,75 basispunten opschroeven. Als dat inderdaad gebeurt, dan zal dat de grootste rentestap in 33 jaar zijn.
Gas- en stroomprijs ontspannen wat
De energieprijzen toonden enige ontspanning nu de ongebruikelijk hoge temperaturen voor de tijd van het jaar de vraag naar gas temperen. De wintervoorraden worden nog niet aangesproken, zodat waar nodig nog kan worden bijgevuld. Op de gasmarkt blijkt dat het aanbod momenteel soms groter is dan de vraag, zodat de prijs flink is gedaald tern opzichte van de niveaus die we afgelopen zomer zagen, toen veel landen inderhaast kun voorraden moesten zien te vullen met alternatieven voor Russisch gas.
De gasopslagen in de EU waren per 31 otober voor 94,34% gevuld en daarmee ruim boven het doel van 90% per 1 november dat de Europese Commissie als doel had. De graadmeter voor de prijs is de Nederlandse TTF voor levering over een maand; die staat nu op 125 EUR/MWh en dat is de laagste stand sinds eind juni.
Verenigd Koninkrijk: turbulente oktobermaand
De maand oktober verliep in het Verenigd Koninkrijk bijzonder turbulent. Na slechts 45 dagen in functie vertrok Lizz Truss als premier en zij werd opgevolgd Rishi Sunak. Hij zei de fouten van zijn voorganger te willen herstellen en doelde daarmee op het gewraakte belastingplan dat internationaal veel kritiek kreeg van economen.
Al dat gekrakeel zette het Britse pond flink onder druk. Tegenover de dollar is het pond sinds het begin van dit jaar 16% verloren. Onderstaande grafiek toont de valutakoersen:
Aandelenmarkten hebben het moeilijk
De onzekerheid over de economie, de dreiging van een recessie, aanhoudend hoge inflatie en de zich voortslepende oorlog in Oekraïne raakt de Europese aandelenmarkten de afgelopen maanden harder dan de Amerikaanse. Europa is sinds het begin van 2022 19% omlaag gegaan, terwijl de Verenigde Staten iets beter zijn blijven liggen met een min van 11,4%, zo blijkt uit een vergelijking van de relevante Morningstar indices in onderstaande grafiek.
Europa heeft meer last van de ommezwaai in de energiemarkt, want veel landen moesten halsoverkop alternatieven zoeken voor het Russische gas. Bovendien werd de economie geremd door disrupties in tal van leveringsketens, waardoor producten niet beschikbaar waren en dus niet gekocht werden. De markten houden ook voor 2023 rekening met economische zwakte, aldus Steven Bell von Columbia Threadneedle Investments: "Dat is al ingeprijsd en dat verklaart de dalingen op de aandelenmarkten van de afgelopen tijd. Risicovolle assets kunnen nog verder dalen, en dan wordt 2023 tegelijk weer een gelegenheid om op koopjesjacht te gaan."
