De financiële markten maken een van de meest gecompliceerde periodes uit de recente geschiedenis door: beleggers worstelen met de gevolgen van de Russische invasie in Oekraïne, de energiecrisis, de stijgende inflatie én rentetarieven.
In 2022 daalde de Morningstar Global Markets TR Index 10,4%, de Morningstar Europe TR Index verloor 17,7% en de Morningstar Emerging Markets ging 13% omlaag. Alle internationale aandelenbeurzen hebben fikse verliezen geleden.
Obligaties, die traditioneel als een veilige haven worden beschouwd, zijn er nog gehavender vanaf gekomen: de Morningstar Eurozone Core Bond Index bijvoorbeeld verloor in 2022 tot dusver 15% van zijn waarde. Voor het eerst sinds 1994 trof de uitverkoop aandelen én obligaties tegelijkertijd. De vertrouwde 60/40-portefeuille, lange tijd de hoeksteen van diversificatie strategieën, maakte een van de slechtste periodes ooit mee.
Dit jaar hebben de markten ook een verhoogde volatiliteit in aandelen in twee richtingen ervaren: scherpe bewegingen omhoog of omlaag. Tot dusver vertoonde de S&P 500 in 2022 al 14 dagen met bewegingen van meer dan 2%. Alleen in 2020 was er een hogere volatiliteit te noteren. Dat geeft aan dat er mogelijk meer volatiliteit voor aandelen in het verschiet ligt.
Hoe het hoofd koel te houden
Als je als belegger met dit soort lastige situaties wordt geconfronteerd, is het belangrijkste (en moeilijkste) om je hoofd koel te houden. Weten hoe om te gaan met prijsschommelingen is minstens zo belangrijk als het kiezen van de juiste belegging. Eerlijk gezegd kunnen de meeste beleggers hun risicotolerantie niet objectief beoordelen; ze voelen zich doorgaans beter bestand tegen risico's in goede tijden en worden plotseling risicomijdend na perioden van aanhoudende verliezen die ze hebben ervaren.
Focussen op kortetermijnbewegingen vermengt de concepten risico en volatiliteit op een verkeerde manier. Het verschil tussen de twee begrijpen en u concentreren op het eerste en niet op de tweede, is de sleutelfactor om uw financiële doelen te bereiken.
Wat is het verschil tussen risico en volatiliteit?
Op het eerste gezicht lijkt het onderscheid tussen risico en volatiliteit puur academisch en maakt het voor veel beleggers nauwelijks verschil. In de praktijk worden de twee termen vaak zowat door elkaar heen gebruikt in financiële communicatie. Het is ook nog eens zo dat de term "risico" naar verschillende concepten kan verwijzen. Als belegger is het echter nuttig om een mentaal onderscheid te maken tussen volatiliteit en risico. Wat zijn de belangrijkste verschillen?
Volatiliteit geeft veranderingen in de prijs van een effect, portefeuille of index aan, zowel naar boven als naar beneden. Volatiliteit is daarom op zich geen slecht nieuws; het is theoretisch mogelijk (maar onwaarschijnlijk) om een belegging te bezitten die zeer volatiel is, maar tot dusver slechts in één richting is gegaan: omhoog.
"Als je niet gaat verkopen, is volatiliteit geen probleem. Het kan zelfs in je voordeel werken. Als volatiliteit omlaag beweegt, kan je tegen een veel lagere prijs extra aandelen kopen in een belegging die past in je financiële plan", legt Christine Benz uit, Morningstar's director personal finance.
Risico heeft als meest intuïtieve definitie de mogelijkheid dat je je financiële doelen niet kunt halen of je verplichtingen niet kunt nakomen. Of dat je je doelen moet heroverwegen omdat de omstandigheden zijn veranderd.
Vanuit dit oogpunt zou risico de echte zorg voor beleggers moeten zijn, niet volatiliteit. Het is echter gemakkelijk om te zien hoe de twee termen samenvloeien. Als u een korte tijdshorizon heeft en in een volatiele belegging zit, kan wat voor de ene belegger simpelweg volatiel is, voor een andere belegger ronduit riskant worden. Dit komt omdat er een reëel risico bestaat dat u moet verkopen en verlies moet nemen.
Hoe om te gaan met risico en volatiliteit
Dus hoe kunnen beleggers zich concentreren op risico en volatiliteit even terzijde schuiven?
De eerste stap is beseffen dat volatiliteit onvermijdelijk is. Als u een tijdshorizon heeft die lang genoeg is, kunt u deze in uw voordeel gebruiken. Het gebruik van een strategie voor het middelen van valutakosten kan helpen om aandelen te kopen in verschillende marktsituaties (het is echter belangrijk om volledig op de hoogte te zijn van de voor- en nadelen van zo'n aanpak).
Traditioneel kan het diversifiëren van uw beleggingen over verschillende vermogenscategorieën en beleggingsstijlen enorm helpen om uw beleggingsportefeuille minder volatiel te maken, en daarmee uw financiële handel en wandel een stuk gemakkelijker.
"Een andere goede gewoonte is om echte risico's te identificeren", zegt Christine Benz. Namelijk om uw financiële doelen vast te stellen en na te gaan wat er in de weg kan staan die te bereiken. "Voor de meesten van ons is een comfortabel pensioen een belangrijk doel. Voor mensen met kinderen kan sparen voor hun opleiding of hun eerste huis een doel zijn. Door doelen en risico's één voor één te identificeren, kunt u prioriteiten stellen en anticiperen op wat u zou doen als u ze niet haalt."
Verder is het altijd een goed idee om een deel van uw spaargeld in contanten aan te houden. In extreem onzekere tijden zoals de huidige, kan het contante deel van de portefeuille u behoeden voor het noodgedwongen moeten liquideren van slecht presterende beleggingsposities om huishoudelijke uitgaven of kosten te dekken of om een eventuele schuld terug te betalen. Liquiditeit kan ook de mogelijkheid bieden om de markt te betreden door te profiteren van scherpe koersdalingen op de beurzen en tegen veel lagere prijzen bij te kopen.