Het is eenvoudig om in goede tijden je normen en waarden te prediken, maar in tijden van crisis zal je daar echt op worden beoordeeld. In die zin vormt de crisis in Oekraïne een lakmoesproef voor fondshuizen en hun ESG beleid.
Bij aandelenstrategieën richt de integratie van ESG criteria in het beleggingsbeleid zich met name op bedrijfsanalyses. Echter, het komt ook voor dat aandelenbeleggingen in een land als geheel worden uitgesloten. Veel impact op de portefeuilles hebben dergelijke restricties niet, want de aandelenmarkten van landen als Irak, Noord-Korea en Myanmar stellen op zijn zachtst gezegd weinig voor. Vaak geldt dat een land niet meer belegbaar wordt voor de beleggingsteams van een fondshuis wanneer er sancties door bijvoorbeeld de Europese Unie of de Verenigde Naties zijn ingesteld.
Rusland voldoet inmiddels ook aan dat criterium en het is bijzonder interessant om te analyseren hoe fondshuizen omgaan met deze situatie. Voor wereldwijde aandelenfondsen valt de impact van het uitsluiten van Rusland overigens ook wel mee. In de MSCI ACWI had het land per eind januari 2022 een weging van slechts 0,37%.
Wat doen fondsbeheerders
Anders wordt het als we kijken naar opkomende-landen aandelenfondsen. De Russische vertegenwoordiging in de MSCI Emerging Markets was per genoemde datum 3,21%, echter voor de beleggingsfondsen in deze categorie lag de gemiddelde weging op 3,90%. Actieve beheerders hadden dus tot kort voor de invasie een positieve blik op Russische aandelen.
Inmiddels hebben veel fondshuizen aangekondigd wat hun standpunt ten aanzien van Rusland is. Ze hebben maatregelen aangekondigd en die zijn over het algemeen in te delen in twee kampen. Het meest strikte kamp zegt niet meer in Rusland te willen beleggen en alle belangen te willen verkopen. De tweede groep zegt geen nieuwe beleggingen meer aan te gaan, maar bestaande belangen nog wel aan te houden.
Het zal enige tijd duren voordat kan worden vastgesteld of de woorden van de fondshuizen ook zijn opgevolgd met daden. De aandelenbeurs in Moskou sloot al snel haar deuren nadat de aandelen met meer dan 30% duikelden kort na de start van de invasie. Enkele dagen later werd de handel in Russische aandelen op buitenlandse beurzen, zoals die van Londen en New York, (grotendeels) stilgelegd. Het aanpassen van de posities in Russische aandelen is daarmee op dit moment niet mogelijk.
Wel of niet Russisch?
De situatie roept echter ook andere vragen op. Wat zullen fondshuizen bijvoorbeeld doen met bedrijven die weliswaar niet Russisch zijn, maar wel activiteiten ontplooien in het land of er een (aanzienlijk) deel van hun in- en verkoop realiseren? Oliereuzen BP en Shell kondigden al vrij snel aan afstand te nemen van hun Russische activiteiten. En hoe om te gaan met bedrijven die weliswaar Russisch zijn, maar geen enkele band hebben met de overheid? Zouden ook dergelijke bedrijven desondanks uitgesloten moeten worden?
Tot slot, wanneer zou een land moeten worden uitgesloten, oftewel waar ligt de grens? Was dat voor Rusland het geval toen eind februari de eerste legereenheden letterlijk een grens passeerden? Of was dat eigenlijk al het geval op basis van bijvoorbeeld de gebrekkige vrijheid van meningsuiting en schending van mensenrechten in het land? In dat laatste geval zou bijvoorbeeld ook China voor uitsluiting in aanmerking moeten komen, maar dan zijn de gevolgen voor het belegbare universum al veel groter dan in het geval van Rusland.
De Oekraïne-crisis legt het accent van duurzaam beleggen ineens op het aspect van landenanalyse binnen het ESG normen- en waardenraamwerk. Dat is een stap weg van de bedrijfsanalyse die over het algemeen in de spotlights staat. Dit roept ook diverse vragen op. Deze vragen zijn niet alleen relevant om op een later moment de acties van fondshuizen aan af te meten. Het zijn ook vragen die u zichzelf als belegger kan stellen. Of u zichzelf nu als duurzaam belegger bestempelt of niet.