Er gingen in 2021 veel bedrijven naar de beurs, maar tegelijkertijd trokken andere zich juist terug en schoven een beursgang op de lange baan. Daarbij voerden de terugtrekkers vaak één of meerdere van de volgende drie redenen aan om de boel op de lange baan te schuiven: de coronapandemie (en bijbehorende onzekerheid), de hoge kosten en tijdrovendheid van een beursgang en tot slot databescherming en de nationale veiligheid. Hoe terecht is het om daarom een beursgang te laten? Morningstar loopt ze met een kritische blik alle drie langs.
Reden 1: de coronapandemie
Toen de coronapandemie de wereld in maart 2020 overdonderde, verwachtten beurskenners aanvankelijk dat die het beurssentiment lange tijd in negatieve zin zou beïnvloeden. De beurzen kelderden in die tijd, en het verbaasde dan ook niemand dat van beursgangen geen sprake was. Eigenlijk is het eerder verbazingwekkend hoe snel het beursklimaat destijds weer omsloeg en de indices weer stegen - met uitzondering natuurlijk van aandelen uit hard door lockdown en reisbeperkingen getroffen bedrijven, zoals in de horeca en luchtvaart.
In 2021 herstelde het aantal bedrijven dat een beursnotering aanvroeg. Sterker nog, op 21 december stond de teller bij Euronext Amsterdam op maar liefst 25 beursgangen. Dat zijn er méér dan in 2019 én 2020 bij elkaar opgeteld.
Lijden met gesloten bakstenen winkels
Toch zijn er óók ondernemingen die dit jaar een beursgang uitstelden onder verwijzing naar de coronapandemie – zoals Coolblue en de Mirage Retail Group, het moederbedrijf achter Blokker en Intertoys. Michiel Witteveen, eigenaar en bestuursvoorzitter van Mirage, noemde begin december in NRC de pandemie concreet als reden voor de uitgestelde beursgang, die een half jaar daarvoor was aangekondigd: ‘We leven in zulke onzekere tijden. Doordat onze winkels nu maar tot 17.00 uur open mogen zijn, is er toch best wat omzetverlies. En we weten niet of we de volgende dag wel open mogen,’ aldus Witteveen.
Dat klonk als een aannemelijke verklaring van een retailgroep die het toch voor een groot deel van de omzet uit bakstenen winkels moet hebben. Al heeft Witteveen, sinds hij in 2019 eigenaar werd van Blokker, wel geïnvesteerd in de online verkoop. Niet voor niks verkocht hij een paar maanden geleden koopjesketen Big Bazar: de Mirage Retail Group concentreert zich op winkelketens waar de omzet niet alleen uit bakstenen winkels afkomstig is, maar ook uit de bijbehorende webwinkel. Onder de Mirage Retail Group vallen naast Blokker ook elektronicaketen BCC en speelgoedwinkel Intertoys.
Drogreden van Coolblue
Dat ligt bij Coolblue heel anders: dat is een webwinkel, die in een latere fase ook nog wat bakstenen winkels heeft geopend - om klanten meer persoonlijke service te kunnen bieden. Het bedrijf wordt gezien als een van de winnaars van de coronacrisis, omdat tijdens lockdowns mensen noodgedwongen nu eenmaal meer spullen online bestellen. Bovendien geeft een aanzienlijk deel van de consumenten ook meer aan dit soort winkelsessies uit: zij houden geld over nu ze dat minder in exotische vakantie-oorden kunnen besteden, of in restaurants.
De videoboodschap van bestuursvoorzitter Pieter Zwart, afgelopen oktober, dat Coolblue de beursgang ‘tot nader order’ uitstelde vanwege de coronapandemie, stuitte dan ook op de nodige scepsis bij beurskenners. In het filmpje zei Zwart dat ‘de huidige onzekerheid op de financiële markten potentiële investeerders afschrikt, vooral als het gaat over nieuwe beursgangen in de e-commerce.’
Dit terwijl Zwart, die persoonlijk 50% van de aandelen in Coolblue bezit (daarnaast is HAL grootaandeelhouder) nog geen twee weken daarvoor de beursgang nog had aangekondigd als ‘de volgende logische stap in de ontwikkeling van Coolblue’. Die zou volgens financieel bestuurder Daphne Smit ‘financiële flexibiliteit voor verdere groei’ bieden. Daarbij werd voorzien dat Coolblue een bedrag van rond de €150 miljoen zou ophalen bij de beursgang.
Een drogreden, noemde beursanalist Niels Koerts van beleggersplatform IEX deze verklaring van Coolblue afgelopen oktober dan ook. ‘Iedere belegger weet dat er op de financiële markten altijd sprake is van enige onzekerheid. Die is nu wellicht groter dan normaal, maar het sentiment [op de beurs] is simpelweg ijzersterk. De wereldindex is momenteel slechts 2% verwijderd van zijn record’, aldus Koerts.
Winstval échte reden
De ware reden waarom Coolblue zijn beursgang uitstelde, was volgens meerdere beurskenners dat de elektronicasite er na gesprekken met potentiële investeerders achter was gekomen dat de beursgang minder geld zou gaan opleveren dan het vooraf had gedacht. Gemikt was op een beurswaarde van €4 à €6 miljard.
Maar toen Coolblue een week na de voor oktober aangekondigde beursgang liet weten dat zijn winstgevendheid zou gaan dalen, onder andere door een fikse loonsverhoging voor zijn personeel, bleek zo’n hoge waarde niet meer haalbaar.
Die loonsverhoging was op zich logisch, gezien het huidige tekort aan arbeidskrachten bij Coolblue. Wil Coolblue dit nijpende probleem oplossen, dan móet het mensen wel meer gaan betalen als lokkertje. Maar analist Koerts rekende voor dat een en ander wel leidt tot een daling van de winstgevendheid met 40%. Dat is geen klein bier en zoiets heeft natuurlijk invloed op wat potentiële beleggers willen betalen voor aandelen Coolblue.
Reden 2: beursgang is duur en tijdrovend
Blokker-topman Witteveen noemde de hoge kosten van een beursgang en het feit dat die ‘heel veel tijd van het management’ vraagt ook als reden, toen hij het uitstel van het beursplan bekendmaakte. Logisch dat hij daar zwaar aan tilt: de winkelketens die onder zijn Mirage Retail Group vallen, begonnen financieel net een beetje lekker te draaien toen de coronapandemie zijn lelijke hoofd om de hoek stak.
Na een verlies van €144 miljoen in 2019 slaagde Mirage er zelfs in - voor het eerst in jaren – om in 2020 winst te maken, ondanks de lockdowns en beperktere openingstijden voor winkels. Maar dit jaar hakten de nieuwe, langdurige lockdowns er hard in: alleen al in het eerste kwartaal van 2021 verloor Mirage €100 miljoen aan omzet, zo maakte het eerder bekend.
Voor Mirage is het dus niet bepaald een ideaal moment om miljoenen te moeten uitgeven aan bijvoorbeeld banken die je moet inhuren om een beursgang te begeleiden, andere (juridische) adviseurs en voor hoge marketingkosten.
Op het tweede argument om af te zien van een beursgang - omdat die de top van een bedrijf zoveel tijd kost - valt wél iets af te dingen. Een beursgang kost qua voorbereiding namelijk juist minder tijd van de bedrijfsdirectie sinds het uitbreken van de coronapandemie, vertelt René van Vlerken, hoofd beursgangen bij Euronext Amsterdam, aan Morningstar. Door alle van overheidswege opgelegde reis- en contactbeperkingen vinden de vele benodigde vergaderingen, roadshows en afspraken met potentiële investeerders en toezichthouders digitaal plaats. En dat werkt natuurlijk efficiënter.
Reden 3: nationale veiligheid
In een democratisch land waarin de scheiding der machten gerespecteerd wordt en sprake is van een onafhankelijke rechtsorde, zou het niet moeten kunnen: een overheid die een bedrijf dwingt om af te zien van een beursnotering of die in te trekken. Maar China is geen land met een democratisch functionerende rechtsorde, dat was natuurlijk al langer bekend.
Toch schrok begin december de financiële wereld op, toen de Chinese taxi-app Didi bekendmaakte dat het zijn kersverse notering aan de New Yorkse beurs alweer intrekt. Daarvoor in de plaats moet een notering aan de beurs in Hong Kong komen. Dat is een beurs waarop de Chinese overheid invloed kan uitoefenen, anders dan bij een Amerikaanse beurs.
Didi’s directie zet deze stap noodgedwongen, onder druk van de Chinese toezichthouder voor Cyberspace (CAC), die op zijn beurt ongetwijfeld op instructie van de top van de Chinese communistische partij handelt.
Strengere regels in China
Een beursexit zou noodzakelijk zijn omdat de toezichthouder bang is dat de gevoelige data van Chinese appgebruikers, waarover Didi beschikt, in Amerikaanse handen terecht zouden kunnen komen. En dat zou een risico voor de nationale veiligheid vormen. De achterliggende motivatie van de Chinese machthebbers is echter dat het land minder afhankelijk wil worden van de Amerikaanse kapitaalmarkt, schrijft Anouk Eigenraam, correspondent China voor het FD.
Eigenlijk is het opmerkelijk is dat Didi’s beursgang in New York afgelopen zomer überhaupt is doorgegaan. Nu zou dat niet meer gelukt zijn: intussen is in China een nieuwe wet van kracht geworden. Die verplicht bedrijven, als zij meer dan een miljoen gebruikers hebben, om toestemming te vragen voor een buitenlandse beursnotering.
Desastreus effect
Overigens stond het aandeel Didi op 20 december nog gewoon aan de New York Stock Exchange genoteerd. Een beursexit is namelijk niet een-twee-drie geregeld. Een onderneming moet namelijk doorgaans nog minimaal een x-aantal dagen zijn notering vasthouden na de aankondiging van een beursexit. Hoeveel dagen dat zijn, kan verschillen per beurs.
Bij Euronext is de regel bijvoorbeeld dat er minimaal 20 handelsdagen zitten tussen de aankondiging daarvan, die overigens dan al wel goedgekeurd moet zijn door Euronext, en het daadwerkelijke vertrek van de beurs.
Duidelijk is overigens al wel het desastreuze effect van de aangekondigde beursexit. Didi’s koers dook eerder in december al onder de $6 en komt daar tot nog toe amper boven uit. Daarmee vergeleken behoort 30 juni, de dag van Didi’s beursgang, tot een ander tijdperk. Een waarin één aandeel nog ruim $18 waard was.
