December zette de lijn door van de eerdere maanden: nervositeit alom. Fondsbeleggers bouwden hun posities in de periode oktober-december 2018 flink af en zo stroomde er 95 miljard euro uit Europese beleggingsfondsen. Voor alleen december was dat 46 miljard en die werd onttrokken aan een breed front van categorieën.
Bekeken over het hele jaar 2018 was per saldo wel sprake van instroom, dankzij het sterke begin van het jaar. Toen waren beleggers nog bereid om in risicovolle categorieën te stappen. De instroom kwam per saldo uit op 152 miljard euro, ver weg van de 774 miljard die in 2017 te noteren was.
Aandelenfondsen kenden in het vierde kwartaal 16,1 miljard euro netto-uitstroom, waarmee het saldo voor heel 2018 uitkomt op 76 miljard euro aan instroom. Allocatiefondsen volgden met 69,3 miljard euro aan instroom over 2018.
Obligatiefondsen, alternatives en convertibles kenden over 2018 per saldo uitstroom en dat was voor het eerst sinds de hoogtijdagen van de financiële crisis in 2008.
Door de grote vraag naar fysiek goud, een bekende veilige haven in turbulente tijden, hebben grondstoffondsen per saldo 4,6 miljard euro aan instroom geboekt.
Het totale beheerd vermogen van Europese beleggingsfondsen stond per ultimo 2018 op 7.980 miljard euro en dat is lager dan de stand van 8.300 miljard euro aan het eind van 2017.
(klik op tabel voor vergroting)
Actief versus passief
De groei van passieve fondsen overtreft al jaren die van actieve en 2018 is daarop geen uitzondering. De grootste discrepantie doet zich voor in het obligatie-universum. Actieve obligatiefondsen kenden 32,5 miljard euro uitstroom, terwijl hun passieve tegenvoeters 30,4 miljard euro aan instroom mochten verwelkomen.
Die instroom was vooral te danken aan staatsobligaties in euro's en dollars. De uitstroom kwam voor rekening van bedrijfobligaties, zowel investment grade als high yield. Deze beweging geeft aan dat beleggers op zoek gaan naar goedkope passieve blootstelling aan veilige producten in een klimaat van laag rendement.
Passieve aandelenfondsen kenden uitstroom in december - dat was slechts de derde negatieve maand sinds april 2016 - maar over heel 2018 genomen was de vraag naar indexproducten solide, zeker gezien de onrustige markt. Die beperkte zich niet tot alleen de gebruikelijke large-cap categorieën, maar ook small-caps en Chinese andelen waren gewild in het passieve spectrum.
Actieve aandelenfondsen kenden uitstroom over een breed front in 2018: large-cap, mid- en small-cap, dividendfondsen, die het goed deden aan de passieve zijde gingen er aan de actieve kant juist uit. Dat geeft aan dat beleggers niet zozeer weg wilden van de categorieën in kwestie, maar bewust de switch maakten van actief naar passief.
Allocatiefondsen deden het geleidelijk aan minder in de loop van 2018, met vooral veel uitstroom in het vierde kwartaal. Die kwam, voor rekening van een paar grote fondsen, zoals Ethna-Aktiv, Invesco Pan European High Income, Carmignac Patrimoine, en M&G Optimal Income.
(klik op tabel voor vergroting)
De opmars van passieve fondsen in Europa sinds 2008 is duidelijk te zien in onderstaande grafiek die de autonome groei weergeeft:
(klik op tabel voor vergroting)
Instroom op fondscategorie-niveau
Op categorieniveau viel de hoogste instroom te noteren bij Global Large-Cap Blend aandelenfondsen; die haalden per saldo 33 miljard euro op in 2018, gevolgd door Amerikaanse Large-Cap Blend aandelen die 27 miljard euro ophaalde.
Die instroom weerspiegelt het optimisme bij beleggers over de vooruitzichten voor de Amerikaanse economie, in het bijzonder in de eerste negen maanden van 2018. Daarna keerde dat sentiment door toenemende zorgen over handelsconflicten tussen de Verenigde Staten en China die de Amerikaanse economie zouden kunnen afremmen.
Een groot deel van de instroom kwam voor rekening van de passieve producten. De iShares Core S&P 500 ETF was de bestseller met 4,6 miljard euro nieuw vermogen in 2018.
(klik op tabel voor vergroting)
Uitstroom op fondscategorie-niveau
De categorie die bij beleggers het meest uit de gratie was in 2018, is bedrijfobligaties. Onzekerheid over de economische groei en daarmee het winstpotentieel van bedrijven was daar debet aan. Ook het stoppen van het obligatie-opkoopprogrmma door de Europese Centrale Bank werkte negatief uit.
Ook multistrategie fondsen hadden het moeilijk. De uistroom van 15 miljard euro was grotendeels toe te schrijven aan één fonds: SLI Global Absolute Return Strategies raakte tussen juni en december al 10 miljard euro kwijt.
(klik op tabel voor vergroting)
Instroom per fondshuis
De vermogensbeheerder met de hoogste instroom in het actieve segment is UBS, dankzij de sterke vraag naar zijn US obligatiefondsen die 8,7 miljard euro binnenbrachten.
Natixis verdient de tweede plaats door sterke verkopen van zijn Britse dochter H2O Asset Management. Het succes noodzaakte deze aanbieder zelfs om op twee fondsen een soft-close toe te passen.
Bij de passieve aanbieders staat iShares bovenaan. De ETF-aanbieder van BlackRock boekte forse instroom in zijn Amerikaanse Large-Cap Blend aandelenfondsen en wereldwijde large-cap aandelenfondsen.
Bekijk hier de instroom in actief en passief per fondshuis:
(klik op tabel voor vergroting)
Uitstroom per fondshuis
Bij de actieve fondsen moest Standard Life Investments het meeste terrein prijsgeven met 16,3 miljard euro uitstroom. Het is voor de Schotse vermogensbeheerder al het derde negatieve jaar op rij na 4,1 miljard in 2016 en 6,8 miljard in 2017.
Pimco bezet plek twee na een buitengewoon sterk 2017 en ook jaren van groei voordien. De draai ten negatieve werd veroorzaakt door het Pimco GIS Income fonds dat goed was voor tweederde van de uitstroom.
GAM kampte met uitstroom uit zijn obligatieproducten en zag in 2018 per saldo 8,6 miljard euro wegstromen. De perikelen rond de ontslagen beheerder Tim Haywoord wegens malversaties hielpen daarbij niet.
Aan passieve zijde voert Pictet de lijst aan vanwege uitstroom uit Pictet-USA Index dat 840 miljoen euro verloor.
(klik op tabel voor vergroting)
De grootste actieve en passieve fondsen
De uitstroom uit Pimco GIS Income werd in de loop van 2018 steeds erger, mar in december viel het nog relatief mee met 640 miljoen euro. Zo verdween over heel 2018 bijna 11 miljard euro uit alleen al dit fonds. Dit moet wel in het perspectief worden gezien van de enorme vraag naar dit fonds in de jaren hieraan voorafgaand. Want in 2017 kwam er nog per saldo 41,5 miljard euro nieuw geld binnen.
De uistroom van 2018 indiceert vooral gewijzigde asset allocatie bij beleggers. Het Pimco GIS Income fonds deed het beter dan zijn concurrenten in de categorie flexibele obligaties en het heeft nog altijd een Morningstar Analyst Rating van Silver.
M&G Optimal Income verloor 1,7 miljard euro. Dat komt deels door de overdracht van vermogen van Europese beleggers naar een nieuwe in Luxemburg gevestigde variant van dit fonds. Dat is een voorzorgsmaatregel van het fondshuis in verband met de aanstaande Brexit.
Het Zweedse AP7 Aktiefond ging door met het ophalen van nieuw geld. Dit fonds leunt op instroom van pensioendeelnemers in Zweden en die legden in december veel nieuw geld in.
Bekijk hier de lijst met de 5 grootste actieve Europese beleggingsfondsen, gerangschikt naar omvang van het beheerd vermogen per eind december 2018:
(klik op tabel voor vergroting)
Bij de passieve fondsen kregen de twee grootste te maken met uitstroom: iShares Core S&P 500 ETF en de Vanguard S&P 500 ETF (beide Gold-rated) hadden in december last van de turbulentie op de amerikaanse aandelenmarkten. Bekeken over het hele jaar was sprake van gezonde instroom bij beide, respectievelijk 4,57 miljard en 540 miljoen euro.
Bekijk hier de lijst met de 5 grootste passieve Europese beleggingsfondsen, gerangschikt naar omvang van het beheerd vermogen per eind december 2018:
(klik op tabel voor vergroting)
Lees meer:
- Fund flows november: nervositeit houdt aan
- Fund flows oktober: beleggers rennen massaal naar de uitgang
