Russische aandelen zijn steeds meer in het vizier van beleggers gekomen omdat ze aantrekkelijk gewaardeerd zijn. De vooruitwijzende koers-winst verhouding van de MSCI Russia Index is momenteel 6, terwijl die voor de bredere MSCI Emerging Markets Index 13 is.
Waarderingen zijn gedaald door verschillende redenen, uiteenlopend van dalende grondstofprijzen, de sancties van het Westen vanwege de annexatie van De Krim, vergrijzing tot de magere corporate governance standaarden bij staatsbedrijven. Ondanks deze risico's bieden Russische aandelen momenteel een waardering die te aantrekkelijk is om te negeren.
Beschikbaarheid
Per ultimo 2017 waren er 64 fondsen beschikbaar in Europa in de Morningstar Categorie Aandelen Rusland, met een gezamenlijk beheerd vermogen van 8 miljard. Van de 64 fondsen zijn 53 actief en de resterende 11 zijn passieve producten.
De fondsanalisten van Morningstar hebben vijf van de actieve fondsen voorzien van een Morningstar Analyst Rating. Eén daarvan draagt een Neutral-rating, drie een Bronze rating en een een Silver. Onderstaande tabel toont de vijf fondsen met hun belangrijkste kenmerken:
(klik op tabel voor vergroting)
Samen omvatten deze vijf fondsen 2,8 miljard euro aan vermogen onder beheer en dat is ruim eenderde van alle belegd vermogen in Russische aandelenfondsen.
Van de 11 passieve fondsen in Russische aandelen heeft alleen de grootste, namelijk Lyxor Russia GDR ETF een Morningstar Analyst Rating, en die luidt Negative. Die rating drukt uit dat Morningstar verwacht dat deze ETF het op lange termijn slechter zal doen dan zijn actieve concurrenten. In deze tabel staan de 11 passieve fondsen weergegeven:
(klik op tabel voor vergroting)
Rol van de index
De meeste Russische aandelenfondsen gebruiken de MSCI Russia 10-40 Index als benchmark. Die omvat large en mid caps en telt 22 aandelen, waaronder ADR's, preferente aandelen en lokale aandelen. Individuele aandelen zijn in de portefeuille gemaximeerd op 10% en de aandelen die een weging hebben van meer dan 5% kunnen samen niet meer dan 40% van de portefeuille uitmaken. Daardoor is de index niet alleen een handige gids om te voldoen aan de UCITS diversificcatie regels voor actieve fondsen, het beperkt ook de blootstelling aan staatsbedrijven.
De actieve Rusland-fondsen met een Morningstar Analyst Rating zijn 'benchmark aware', ofwel hun portefeuilles wijken niet veel af van de index die als maatstaf geldt. Drie van de vijf fondsen houden bijna alle namen uit de index. De Neptunus en Prosperity fondsen houden minder namen uit de index en hebben daardoor uiteraard een hogere active share.
(klik op tabel voor vergroting)
Passief versus de index
Terwijl de meeste actieve Rusland fondsen zichzelf benchmarken tegen de MSCI Russia 10-40 Index is er geen passief fonds dat deze index volgt. De reden daarvoor is waarschijnlijk liquiditeit.
De indices die passieve fondsen wel volgen, passen ook maxima op indivuduele posities toe van tussen de 10 en 30%. Wel is het zo dat de top 3 uit de portefeuille doorgaans goed is voor ruim de helft van de indexweging. De enige uitzondering is DAXGlobal Russia, dat een stevige cap van 10% hanteert voor individuele aandelen en daardoor de gecombineerde wgeging van de top 3 posities automatisch maximeert op 30%.
Drie top-holdings
Opvallend is dat de top 3 holdings van al deze indices, namelijk Ruslands grootste bank Sberbank en de energieconglomeraten Gazprom en Lukoil, al twee decennia samen die top 3 vormen. Hun individuele gewicht in elk van de indices is echter wel flink veranderd gedurende die periode. Zo heeft Sberbank zijn weging in de MSCI Russia ruim zien verdubbnelen naar 23%. Gazprom is bijna een derde van zijn weging verloren en is nu goed voor 13% van de index, terwijl de weging van rivaal Lukoil is gestegen van 11% naar 14%. Gazprom en Sberbank zijn staatsbedrijven, maar Lukoil is dat niet.
In vergelijking met de passieve fondsen hebben de top 3 posities in de actieve Rusland-fondsen met een rating een kleinere weging.
Sterke concentratie
Marktkapitalisatie-gewogen Russische aandelen indices hebben niet allen te lijden onder concentratie van individuele aandelen, maar ook onder een sterke sectorconcentratie naar energie. Zo bewoog de blootstelling van de MSCI Russia Index naar olie- en gasaandelen zich in de afgelopen 20 jaar tussen 45,5% en 94,8%.
Hoewel de blootstelling naar energie in het afgelopen decennium kleiner is geworden, blijft die substantieel, doorgaans zo'n beetje de helft van het indexgewicht. Momenteel zijn industrie, consumentengoederen, gezondheidszorg, informatietechnologie en vastgoed in het geheel niet vertegenwoordigd.
(klik op tabel voor vergroting)
De actieve Russische aandelenfondsen hebben hun blootstelling naar energie onderwogen met 10% ten opzichte van de MSCI Russia 10-40 en met 20% ten opzichte van MSCI Russia in de afgelopen jaren. Dat heeft hen beschermd toen de olieprijs medio 2014 omlaag duikelde. Momenteel is de weging naar de energiesector gemiddeld 30%.
In de vijfjaarsperiode tot en met januari 2018 is de MSCI Russia Index jaarlijks gemiddeld 1,52% achtergebleven bij het gemiddelde fonds in de Morningstar Categorie Aandelen Rusland.
Governance kwesties
Een andere reden die actieve Rusland-fondsen een prestatievoorsprong geeft, is de manier waarop zij omgaan met corporate governance kwesties. Veel grote Russische bedrijven zijn staatsbedrijven die een gebrekkige corporate governance aan de dag leggen. Actieve managers kunnen het verschil maken door zich meer te richten op kleinere bedrijven en door bedrijven grondiger te screenen op corporate governance zaken.
Dat is geen verrassing, want uit Morningstar's Sustainability Atlas komt naar voren dat Rusland een van de laagste corporate governance ratings ter wereld heeft.
Alle vijf de actieve Rusland-fondsen met een Morningstar Analyst Rating passen een initiële corporate goverance screening toe, maar de aanpak daarvan en de invloed op de uiteindelijke aandelenselectie verschilt nogal tussen de fondsen. Bij bijvoorbeeld Neptune Russia & Greater Russia Fund is die het minst prominent aanwezig, maar bij HSBC Global Investment Funds - Russia Equity en JPMorgan Funds - Russia Fund krijgen corporate governance en kwaliteit van het management beduidend meer aandacht.
Laat je niet afschrikken door kosten
Passief beleggen in Russische aandelen is duidelijk goedkoper dan actief beleggen. De meeste passieve fondsen hebben een lopende-kostenfactor van tussen de 0,50 en 0,65%, behalve FinEx Russian RTS Equity ETF, dat 0,90% rekent en Horizon Access Russia Cap dat met afstand het duurste passieve fonds is.
De actieve fondsen die door de Morningstar-analisten beoordeeld worden, zijn duurder. De lopende-kostenfactor voor de commissievrije aandelenklassen, die verkrijgbaar zijn voor particuliere beleggers in Nederland, beweegt zich tussen 1,05 en 1,37%. Het Prosperity fonds steekt daar met 2,46% duidelijk bovenuit. Die hogere kosten moeten beleggers echter niet afschrikken, aangezien actieve fondsen hebben bewezen dat ze meer waarde kunnen creëren dan hun goedkopere passieve evenknieën.
Lees meer over beleggen in Rusland:
- Twee redenen waarom Rusland andere opkomende aandelenmarkten kan verslaan
- In Rusland geniet actief de voorkeur