De kosten van beleggingsfondsen (Fees and Expenses) zijn in België de afgelopen twee jaar flink gestegen. Zo veel zelfs, dat Belgie nu samen met Canada en Taiwan tot de duurste landen behoort als het gaat om fondsbeleggen.
Dat is een van de belangrijke bevindingen uit de Global Fund Investor Experience (GFIE), het tweejaarlijkse wereldwijde onderzoek van Morningstar naar beleggen in beleggingsfondsen. Het onderzoek meet kosten, bekijkt regelgeving en licht de informatievoorziening en verkooppraktijken van fondshuizen door. De informatie komt uit openbaar beschikbare bronnen en beoogt de ervaringen van de fondsbelegger in kaart te brengen.
Hoge commissies
Reden van de kostenstijging is dat enerzijds dat in het onderzoek een bredere waaier aan beleggingsfondsen is meegenomen waar enkele duurdere bij zitten. Bovendien behoren enkele fondsen die adviesvergoedingen in hun lopende kosten verwerken tot de grootste in Belgie qua beheerd vermogen, dus zij wegen bovengemiddeld door in het onderzoek.
In België is het systeem van adviesvergoedingen en commissies nog altijd zo ingericht dat het meeste daarvan via de lopende kosten wordt verrekend. Een Belgische particuliere belegger kan haast niet apart voor advies betalen en vervolgens fondsen met lage commissie kopen. Dat systeem stuwt de gemiddelde kostenvoet sterk op en daardoor komt België nu in de laagste categorie (Bottom) uit.
Daarmee staat het kostenplaatje van België in sterk contrast met dat van Nederland. Want Nederland behoort juist tot de top als het gaat om de kosten van fondsbeleggen. Dat Nederland tot de goedkoopste landen behoort is vooral te danken aan het provisieverbod dat in 2014 is ingevoerd. Daardoor zijn de kosten voor fondsbeleggen drastisch gedaald en dat heeft Nederland in de wereldwijde kopgroep gebracht.
Pensioenbeleggen fiscaal gestimuleerd
België scoort gemiddeld (Average) in de categorie regelgeving en belastingen (Regulation and Taxation). Enerzijds zijn de inkomsten- en dividendbelasting aan de hoge kant in internationaal perspectief, anderzijds zijn er uitzonderingen op de belastingheffing voor langetermijnbeleggingen en wordt beleggen voor de oudedagsvoorziening fiscaal gestimuleerd.
Vaker bekendmaken
De informatievoorziening aan beleggers (Disclosure) kan beter en daarom scoort België op dit punt benedengemiddeld (Below Average). Fondsen zouden vaker hun portefeuilleposities moeten bekendmaken. Momenteel zijn ze verplicht om dat halfjaarlijks te doen voor alleen hun langetermijnposities. Uit het onderzoek blijkt dat fondsaanbieders voor 65% van de in Belgie verkrijgbare fondsen geen portefeuilledata beschikbaar stellen aan Morningstar, en dat is de slechtste score van alle landen in de hele studie.
Kleine groep dominant
Niet alleen qua kosten scoort België in de onderste regionen, dat geldt ook voor de verkooppraktijk (Sales). De Belgische markt is zeer geconcentreerd. Slechts 10 bedrijven maken 90% van de markt uit. Ook negatief voor de score is de gesloten architectuur van het systeem. Slechts 20% van de fondsen wordt verkocht via een open architectuur. De markt wiordt gedomineerd door enkele grote banken en verzekeraars en zij schuiven hun eigen fondsen naar voren, zodat de keuzevrijheid van de eindbelegger negatief wordt beinvloed.
Alles bij elkaar komt Belgie door het sommetje van de vier deelscores uit op een gemiddelde overall score van 'Below Average'. Bekijk hieronder het volledige overzicht van de scores van alle landen waar het onderzoek is uitgevoerd:
(klik op afbeelding voor vergroting)
Duidelijk is dat de Verenigde Staten als enige in de hoogste categorie ('Top') eindigt. Al sinds het begin van de GFIE-studie in 2009 scoren de VS als beste. Dat is te danken aan de lage kosten en het sterke regime voor informatievoorziening van fondsen naar beleggers.
In de categorie 'Above Average' vinden we zes landen en de grootste groep scoort Average, ofwel gemiddeld. België is een van de vijf landen met Below Average. Overigens is er geen enkele van de onderzochte landen in de laagste categorie 'Bottom' geëindigd.
Hieronder geven we de weging van de vier deelscores voor de totaalscore weer. Ten opzichte van de vorige editie van het GFIE-onderzoek uit 2015 is de onderlinge weging iets aangepast. Bekijk hier de vergelijking:
(klik op afbeelding voor vergroting)
De score van alle landen op alle vier de categorieën en of ze zich hebben verbeterd in die betreffende categorie is te zien in onderstaande tabel:
(klik voor vergroting)
Lees meer:
- Nederland scoort goed op kosten voor fondsbeleggen (GFIE 2017)