Veel actief beheerde fondsen zijn niet in staat om waarde toe te voegen. Er zijn wel goede fondsen die hun geld waard zijn, maar ze identificeren is geen makkelijke opgave. Beleggers kiezen er dan ook in toenemende mate voor om via een passieve oplossing een index te volgen. Makkelijk, goedkoop en je weet waar je aan toe bent. Beleggers die opteren voor passief staan echter wel nog voor een aantal belangrijke actieve keuzes die bepalend zijn voor het rendement. Want ook het selecteren van een passief fonds is geen sinecure.
Indexfonds of ETF
Een keuze waar beleggers die passief willen beleggen voor komen te staan is of ze hiervoor een indexfonds of een ETF nemen. Een indexfonds wordt aan- en verkocht op basis van de nettovermogenswaarde (NAV) van het fonds, waarbij een (mogelijk) nadeel is dat er niet doorlopend in gehandeld kan worden omdat de NAV één keer per dag wordt vastgesteld. Een ETF kent die beperkte liquiditeit niet en kan net als een aandeel gedurende de gehele beursdag worden verhandeld. Nadeel hiervan is dan weer dat dit niet tegen de NAV gebeurt, maar dat de prijs van een ETF kan afwijken van de onderliggende waarde. Dit wordt mede veroorzaakt door het verschil tussen bied- en laat koersen (spread), wat dus een additionele kostenpost vormt.
Heel veel verschillende smaken
Met de groei van de passieve fondsindustrie is ook het aantal smaken spectaculair gestegen. Waar ETFs in het begin vooral gelanceerd werden op de grote indices zoals de S&P 500 en de MSCI Europe index, zijn er tegenwoordig voor iedere niche (hype?) ETFs beschikbaar. Wilt u beleggen in robotica, 3D-printing of cyber security? Er is altijd wel een ETF-aanbieder te vinden die een passend product in zijn assortiment heeft opgenomen. Zelfs voor de S&P 500 zijn er verschillende varianten die je als belegger kan volgen. Zo kan naast de traditionele S&P 500 index bijvoorbeeld ook gekozen worden voor de S&P 500 Equal Weighted of de S&P 500 ex-Financials.
Een oerwoud aan grondstof-ETFs
Om de ongebreidelde groei van het ETF-aanbod en de complexiteit die dit met zich mee kan brengen te illustreren volgt hier een voorbeeld. Stel, we willen gaan beleggen in grondstoffen en we kiezen ervoor om dit via een ETF te doen. U zou misschien denken dat u dan al een heel eind op weg bent, maar niets is minder waar. Nu begint het onderzoek pas. Een belangrijke keuze is namelijk welke index er gevolgd gaat worden. Beleggen in grondstoffen is namelijk een breed begrip en kan op veel verschillende manieren worden ingevuld.
Zo kan er gekozen worden voor ETFs die blootstelling bieden naar één grondstof, bijvoorbeeld goud. Een belegger die meer spreiding wil aanbrengen kan kiezen voor een ETF die belegt in edelmetalen, of nog breder in materialen of nog breder via een grondstoffenindex waarmee in zowel materialen, energie als agrarische grondstoffen wordt belegd.
Ook daarna valt er nog genoeg te kiezen, bijvoorbeeld of er sprake moet zijn van een directe belegging in de grondstof(fen), waarbij er de mogelijkheid is om dit fysiek of via futures-contracten te doen. Een indirecte belegging in grondstoffen kan gerealiseerd worden door een ETF op een gespecialiseerde sectorindex te kopen waarmee u belegt in bedrijven die in de sector actief zijn. Hier zijn ook twee varianten beschikbaar: fysieke replicatie door het aanhouden van de aandelen uit de index of synthetische replicatie waarbij gebruik wordt gemaakt van derivatenconstructies. Nog niet genoeg volatiliteit in de grondstoffenmarkt? Beleggen met een hefboom behoort zelfs ook tot de mogelijkheden, net als het afdekken van het valutarisico. De Morningstar database bevat meer dan 400 grondstoffen ETFs, dus de keuze is reuze.
De ene grondstoffenindex is de andere niet
Stel dat we voor ons voorbeeld een ETF willen die via futures direct belegt in een breed gespreid mandje grondstoffen. We kunnen dan bijvoorbeeld kiezen tussen een ETF die de Bloomberg Commodity index volgt of een ETF die de Rogers International Commodity Index (RICI) volgt. Beide indices geven beleggers een breed gespreide blootstelling naar de grondstoffenmarkt, maar doen dit wel heel verschillend. De Bloomberg Commodity index belegt in 22 grondstoffen, de RICI in 37. De Bloomberg Commodity index bestaat voor 31,4 procent uit energie, waarbij Brent olie 7,50 procent van de index uitmaakt en WTI olie 7,95 procent. De weging van energie in de RICI ligt met 40 procent veel hoger, waarbij Brent en WTI olie respectievelijk 13 procent en 16 procent van de index uitmaken.
De reden voor het verschil in samenstelling en weging van de grondstoffen is het resultaat van andere indexregels. De Bloomberg Commodity index baseert de wegingen voor twee derde op het handelsvolume en voor een derde op de wereldproductie, waarbij geldt dat de weging van een grondstofsubsector niet meer dan 33 procent mag bedragen en de weging van een individuele grondstof niet meer dan 15 procent. In tegenstelling tot de Bloomberg Commodity index kijkt de RICI helemaal niet naar productiegerelateerde data, maar focust deze index op liquiditeit en de rol van de grondstof in de wereldwijde consumptie. Naast diversiteit in samenstelling en wegingen kunnen er verschillen zijn in welke futures contracten er worden geselecteerd, hoe vaak en wanneer er wordt geherbalanceerd en hoe wordt omgegaan met het doorrollen van de futures.
Actieve keuzes bepalend voor het rendement
De keuze voor de ene of de andere index kan een groot verschil maken in rendement. De onderstaande staafdiagram toont de prestaties van de Bloomberg Commodity index en de RICI. Over vijf jaar gemeten verliest de Bloomberg Commodity index geannualiseerd 9,75 procent, tegenover een verlies van 8,42 procent voor de RICI. Op jaarbasis lopen de prestaties tussen de twee indices echter veel verder uiteen.
Het grondstoffenvoorbeeld laat slechts enkele beslissingen zien die een passieve belegger moet nemen, maar duidelijk wordt dat er actieve keuzes gemaakt moeten worden om passief te kunnen beleggen. Passief beleggen is dus niet zo makkelijk als het misschien lijkt.
Veel actief beheerde fondsen zijn niet in staat om waarde toe te voegen. Er zijn wel goede fondsen die hun geld waard zijn, maar ze identificeren is geen makkelijke opgave. Beleggers kiezen er dan ook in toenemende mate voor om via een passieve oplossing een index te volgen. Makkelijk, goedkoop en je weet waar je aan toe bent. Beleggers die opteren voor passief staan echter wel nog voor een aantal belangrijke actieve keuzes die bepalend zijn voor het rendement. Want ook het selecteren van een passief fonds is geen sinecure.