Rendement komt niet zonder risico

Is waardevermeerdering het enige doel?

Jeffrey Schumacher, CFA 21 januari, 2014 | 12:14
Facebook Twitter LinkedIn

U heeft vorig jaar een rendement gemaakt van twintig procent en daarmee de AEX met drie procent verslagen? Dat is natuurlijk een prima prestatie. Na jaren van magere rendementen lijkt de zon eindelijk weer een beetje door te breken.
Tijdens de nieuwjaarsborrel snijdt een van uw collega's de beurs als onderwerp aan, en met gepaste trots zegt u dat u beter belegd heeft dan menig beursprofessional. Maar wat blijkt, een andere collega heeft het nog beter gedaan, en met zijn rendement van vijfentwintig procent staat u weer met de voeten op aarde.

Deze collega ziet de teleurstelling in uw ogen en kijkt u met een glimlach aan en zegt: "het enige risico dat ik heb genomen is dat ik niet nog meer aandelen heb gekocht. Ik heb met mijn strategie de AEX in acht van de afgelopen tien jaar verslagen".

U en de andere collega's hangen aan de lippen van deze nieuwe superbelegger. Sommigen vragen aan hem of hij niet wat tips kan geven en of zij misschien wat geld door hem kunnen laten beleggen. Dat lijkt u ook wel wat. Waarom zelf ploeteren als iemand anders daar structureel beter in blijkt te zijn. Maar enige scepsis is wel op zijn plaats, en u vraagt aan uw collega of hij de historie van zijn portefeuille met u kunt delen zodat u kunt zien of het verhaal klopt.

U krijgt de portefeuilledata en u ziet dat de rendementen kloppen. Uw collega versloeg de AEX in acht van de afgelopen tien jaar en in 2013 met acht procent. Maar daar houdt het succesverhaal ook wel op. U ziet dat de rendementen weliswaar kloppen, maar dat de portefeuille nogal wat opvallende namen herbergt die niet in uw eigen AEX-portefeuille terug te vinden zijn.

Zo is Facebook met een weging van twaalf procent de grootste belegging. Daarnaast zijn er grotere posities in namen als Tripadvisor, Bayer en biotechbedrijf Celgene. Gelukkig zijn er ook nog posities in Nederlandse bedrijven, maar u ziet dat dit aandelen zijn uit de AMX en AScX indices. Over de afgelopen jaren heeft uw collega succes gehad met onder andere Apple, Samsung, Henkel, Sino Land en opkomende markten.

Dat plaatst het rendement van uw collega in een ander daglicht. U bespreekt uw bevindingen met hem. Hij kijkt u weinig begripvol aan en zegt: "mijn strategie rendeert simpelweg beter dan de AEX. Het maakt niet uit hoe je de index verslaat, als je hem maar verslaat. Wat onder aan de streep overblijft is het enige dat telt".

Corrigeren voor risico
Dit is hoe veel mensen tegen beleggen aankijken. Waardevermeerdering is het enige doel en hoe dat bereikt wordt doet er niet veel toe. Er is echter geen rendement zonder risico. Wanneer het risico van een portefeuille grondig geanalyseerd wordt, kunnen superieure rendementen veel van hun glans verliezen. U zult zeggen "wat maakt dat nu uit, je haalt toch een hoger rendement?". Dat is waar, maar wanneer voor risico gecorrigeerd wordt, kan een rendement van twintig procent beter zijn dan een rendement van vijfentwintig procent.

Een manier om dit te beoordelen is door het berekenen van de Sharpe-ratio. Hier wordt het risicovrije rendement op staatsobligaties afgetrokken van het portefeuillerendement, wat vervolgens gedeeld wordt door de standaarddeviatie van de portefeuille. Hiermee wordt het rendement per eenheid risico berekend. Des te hoger het getal, des te meer rendement per eenheid risico.

Uw portefeuille rendeerde twintig procent in 2013. Wanneer we het risicovrije rendement stellen op anderhalf procent en de standaarddeviatie van de portefeuille twaalf procent bedroeg, dan komt de Sharpe-ratio voor uw portefeuille uit op 1,54. Als de portefeuille van uw collega een standaarddeviatie had van achttien procent, dan bedraagt de Sharpe-ratio van deze portefeuille 1,30 ((25-1,5) / 18). Gecorrigeerd voor het genomen risico heeft uw portefeuille dus beter gepresteerd.

Risicobronnen
Het uitrekenen van de Sharpe-ratio geeft u echter geen inzicht in hoe het risico is opgebouwd. Het analyseren van risico is alleen geen eenvoudige taak. Risico manifesteert zich namelijk op meerdere manieren. De meest bekende is de volatiliteit van rendementen, die wordt uitgedrukt in de standaarddeviatie van een portefeuille. Des te hoger de standaarddeviatie, des te risicovoller de portefeuille. De kans op grote uitslagen ten opzichte van het gemiddelde rendement zijn immers groter. De standaarddeviatie vertelt echter niet het volledige verhaal en laat niet zien waar het risico vandaan komt.

Portefeuilleconcentratie is een andere vorm van risico. Diversificatie is de enige free lunch die beleggers hebben. Wie dat te weinig doet, neemt extra risico. Afwijkende sector-, regio-, landen-, of valutapositioneringen zijn een andere vorm van risico. Wanneer een portefeuille bijvoorbeeld overwogen is in cyclische sectoren dan zal de beta van de portefeuille oplopen, waarmee deze gevoeliger is voor marktschommelingen.

Een andere dimensie van risico is de "max drawdown", wat de grootste aaneengesloten daling is die de portefeuille heeft gekend. Het is een soort stress test van de portefeuille en laat dus zien hoe de portefeuille zich onder extreme situaties heeft gehouden. Uw collega presteerde in acht van de tien jaar beter dan de AEX. Maar als we zijn track record bekijken dan zien we dat hij in 2008 toen de markt in elkaar stortte, flink achter bleef en de portefeuille 65% van zijn waarde verloor. Dat komt hard aan.

Uw portefeuille presteerde iets beter dan de AEX en verloor 45%. Om een verlies van 65 procent terug te draaien moet een portefeuille 186 procent rendement maken. Om een verlies van 45% terug te draaien is een rendement nodig van 82 procent. Een groot verlies in een bepaald kalenderjaar kan dus grote impact hebben op het lange termijn track record. En op de nachtrust.

Marktkapitalisaties zijn een andere bron van risico, wat samenhangt met het liquiditeitsrisico van de portefeuille. Beleggingen in kleinere aandelen zijn vaak volatieler dan in grotere aandelen. Daarnaast kunt u makkelijker posities verkopen in een groot aandeel dan in een minder populair aandeel waarin niet of nauwelijks gehandeld wordt.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van beleggingsrisico's, maar wat duidelijk wordt is dat het bestuderen van het risico van de portefeuille cruciaal is. Rendement is zichtbaar, risico niet. Maar dat je het niet kunt zien betekent niet dat het er niet is. Risico kun je wel voelen, maar dan is het vaak al te laat.

Facebook Twitter LinkedIn

Over de auteur

Jeffrey Schumacher, CFA  is fondsanalist bij Morningstar Benelux

© Copyright 2024 Morningstar, Inc. Alle rechten voorbehouden.

Voorwaarden        Privacybeleid        Cookie Settings        Beleidsdocumenten