Beleggers die de recente economische en financiële berichtgeving volgen, krijgen het idee dat ze hun beleggingen in opkomende markten nog liever gisteren dan vandaag hadden moeten verkopen. Het vertrouwen in de Europese en Amerikaanse economie neem toe op basis van optimistischer groeicijfers. Terwijl hier tegenover zorgen staan over de groei van de economie in emerging markets. Landen als China, Brazilië en India presenteren lagere groeicijfers.
Onderstaande grafiek laat het verloop op enkele aandelenmarkten tot en met augustus dit jaar zien waarbij de MSCI Emerging Markets Index duidelijk verliest ten opzichte van de S&P 500 Index en Stoxx Europe 600 Index (klik op grafiek voor vergroting).
De aankondiging van Fed-president Ben Bernanke medio juni dat de Amerikaanse centrale bank zijn stimuleringsprogramma voor de Amerikaanse economie wil gaan afbouwen (ook wel ‘tapering’ genoemd) was een andere factor van belang voor het negatieve sentiment rond opkomende markten. Vanaf dat moment nemen de Stoxx Europa 600 en S&P 500 helemaal een voorsprong op de MSCI Emerging Markets Index.
Na deze aankondiging begon de rente op langlopende Amerikaanse staatsobligaties op te lopen. Beleggers verwachten dat de combinatie van een aantrekkende economie en hogere rentes leidt tot een stijgende dollarkoers. Ze haalden hun geld weg uit opkomende markten en dirigeerden dat naar de ontwikkelde landen. Opkomende landen met een tekort op hun lopen rekening zoals India, Indonesië, Brazilië en Turkije werden hard geraakt en zagen hun valuta kelderen.
De financiële media stonden vol over deze ommekeer van de kapitaalstroom en de massale uitstroom van geld bij beleggingsfondsen in aandelen en obligaties uit opkomende markten. Dat roept de vraag op of opkomende markten hun glans hebben verloren of dat de financiële markten overdreven reageren?
BRICS, MIST, CIVETS en N11
Voor een antwoord op deze vraag is nuancering en relativering op zijn plaats. Ten eerste: welke landen worden tot ‘emerging markets’ gerekend? Er zijn de laatste jaren nogal wat acroniemen bedacht om nieuwe, opkomende economieën te definiëren. De bekendste is ‘BRIC’ (Brazilië, Rusland, India en China) en stamt al weer uit 2001. Ondertussen kan de vraag worden gesteld in hoeverre China als tweede economie van de wereld nog een opkomende markt is? Drie jaar geleden werd Zuid-Afrika aan het oorspronkelijke viertal toegevoegd en werd voortaan gesproken van BRICS. Ondertussen zijn er ook ‘MIST’ (Mexico, Indonesië, Zuid-Korea en Turkije), ‘CIVETS’ (Colombia, Indonesië, Vietnam, Egypte, Turkije en Zuid-Afrika) en de ‘N11’ of ‘Next Eleven’ (Bangladesh, Egypte, Indonesië, Iran, Mexico, Nigeria, Pakistan, Filipijnen, Turkije, Zuid-Korea en Vietnam). Het zijn allemaal landen waarvan economen verwachten dat het in de 21ste eeuw grote economieën worden.
Een heel ander geluid laat Donald Amsted, director business development Asia bij vermogensbeheerder Aberdeen, horen. Hij denkt niet in landen. “Stop met praten over landen als het om opkomende landen gaat. Bij China en India is er door de omvang van het land geen sprake van één economie, maar van een verzameling economieën die met verschillende beleggingsstrategieën moeten worden benaderd. Dat geldt trouwens ook voor de Verenigde Staten en Europa.”
Amsted neemt de opkomst van de middenklasse in opkomende landen en de daaraan gerelateerde stijgende welvaart en urbanisatie als leidraad. Hij kijkt waar er megasteden ontstaan en analyseert consumptie- en investeringspatronen en zoekt ondernemingen die blootstelling hebben aan deze gebieden en patronen.
Algemeen wordt de samenstelling van de veelgebruikte MSCI Emerging Markets Index en MSCI Frontier Markets Index gebruikt als graadmeter voor hoever landen zijn in hun economische ontwikkeling. Voor de classificatie wordt gekeken naar de economische ontwikkeling van het land en de omvang, liquiditeit en toegang van zijn financiële markt. ‘Frontier markets’ zijn kleiner en minder liquide en toegankelijk dan ‘emerging markets’ en MSCI rekent onder andere Vietnam en Bangladesh tot deze groep. De indeling is niet statisch. In mei dit jaar zijn Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten gepromoveerd van frontier naar emerging market. In november wordt Marokko juist teruggezet van emerging naar frontier market.
Zoveel landen zoveel verschillen
Ten tweede: zoveel opkomende landen zoveel verschillen in bijvoorbeeld of er een tekort op de lopende rekening is, hoe groot staatsschuld is en in hoeverre deze in buitenlandse valuta moet worden afgelost en hoe groot de deviezenreserves zijn.
Over het eerdergenoemde India, Indonesië, Brazilië en Turkije maken beleggers zich zorgen. Deze landen hebben een tekort op hun overheidsbegroting en een stijgende rente maakt het duurder om dit tekort te financieren. Bij Indonesië kort daar nog een groot handelstekort bij. In India overtuigt de regering de financiële markten niet met het doorvoeren van economische hervormingen. Bij Brazilië bestaat er twijfel of het de regering lukt, om meer investeringen aan te trekken, de overheidsbestedingen af te bouwen en de inflatie in toom te houden.
China is weer een ander verhaal. Daar moet de manier waarop de economie groeit veranderen van exportgedreven naar binnenlandse consumptie. Een verandering van de factoren achter de groei heeft overigens ook weer gevolgen voor andere opkomende landen. Minder op export gerichte productie betekent een kleinere Chinese vraag naar grondstoffen wat landen treft waarvan de economie op de export van grondstoffen is gericht zoals Rusland (olie en gas) en Brazilië (ijzererts). Opkomende landen zijn dus zeker niet allemaal over één kam te scheren.
“Opkomende landen als China, Brazilië en India presenteren lagere economische groeicijfers, maar de groei van deze landen is nog altijd hoger dan in ontwikkelde economieën. En dat blijft waarschijnlijk zo”, stelt Jaap van der Hart. Hij is beheerder van het beleggingsfonds Robeco Emerging Stars Equities. Een lagere groei van de Chinese economie is volgens Van der Hart geen verrassing en een langetermijntrend. “Maar in plaats van een tweecijferige groei hebben we het dan altijd nog over een hoge eencijferige groei. Recente cijfers suggereren een herstel van de Chinese economie.”
In onderstaande tabel staat de verwachte groei van het BBP voor een aantal ontwikkelde en opkomende landen (klik op tabel voor vergroting):
Er worden nu vergelijkingen getrokken met crises in Azië en Latijns-Amerika in de jaren tachtig en negentig. Ten onrechte, vinden economen na een bijeenkomst van centrale bankiers eind augustus in het Amerikaanse Jackson Hole. Zij stellen dat de markten de kans op een financieel-economische crisis in opkomende landen overdrijven en dat de uitverkoop op de beurzen en de forse dalingen van veel van hun munten is doorgeschoten. De economieën staan er fundamenteel beter voor dan 10 tot 20 jaar geleden. “De schulden aan het buitenland zijn lager, de deviezenreserves veel hoger en directe investeringen maken nu een veel groter deel uit van de kapitaalstromen dan beleggingen”, stelt Nick Kounis, head macro research bij ABN Amro, in het FD.
Aantrekkelijke waardering
Ten derde: hebben we het over aandelen of over obligaties? Met de extreem lage rentes op staatsobligaties in ontwikkelde landen kwamen beleggers op hun jacht naar rendement uit bij staatsobligaties in opkomende landen (emerging market debt). Dit was de afgelopen jaren een populaire categorie. Een stijgende rente in opkomende markten in combinatie met een dalende valuta leidt tot een uitstroom bij emerging market debt.
Door het negatieve sentiment rond opkomende landen en emerging market debt werden ook aandelen uit opkomende landen mee naar beneden getrokken. De vraag is, of dat terecht is, want het zegt immers niks over de ondernemingen zelf. “Vanuit het perspectief van ondernemingen is er enig comfort”, schreef Hugh Young in een marktcommentaar aan beleggers. Hij beheert het Aberdeen Global Emerging Markets Equity Fund. “Balansen zijn sterk, de kwaliteit van het management is goed en business modellen zijn robuust. De winstgroei vertraagt weliswaar naar ongeveer 7 tot 8 procent, maar dat is niet onverwacht gegeven het wereldwijde economische klimaat. De enige grote verandering is de koers van de aandelen. Gewoonlijk worden Aziatische aandelen verhandeld tegen een koers-winst-verhouding van 10 tot 20 keer. Momenteel is dat rond ongeveer 12,5 keer en dus onderaan in de bandbreedte. Koersen kunnen nog verder dalen, maar als langetermijnbeleggers zie dit moment als een mogelijkheid om meer aandelen in kwalitatief goede ondernemingen te kopen.”
De fondsmanager ziet de huidige ontwikkeling eerder als een cyclische vertraging dan een fundamentele verandering in een langdurend groeisucces. “Als je luistert naar de CEO’s van belangrijke multinationale ondernemingen dan zijn hun opvattingen ongewijzigd en voor de grote meerderheid liggen de groeimogelijkheden voor hun ondernemingen in Azië en andere opkomende markten.”
Van der Hart vindt ook dat aandelen uit opkomende markten ten onrechte mee naar beneden worden gesleurd. Hij vindt de aandelen momenteel aantrekkelijk geprijsd. “ De koers-winstverhouding is 15 tot 20 procent lager en dat is een mooie premie. Uiteraard is het risico hoger, maar daar staat dan ook een hoger verwacht rendement tegenover.”
De timing om in opkomende markten te beleggen of posities uit te breiden vindt Van der Hart lastig te bepalen. “Er is veel sentiment in de markt en dat laat zich moeilijk voorspellen. Op korte termijn zijn de economische groeicijfers van opkomende landen en een stabiele wisselkoers belangrijk. Op langere termijn zijn ze vanwege de verwachtte groei nog steeds aantrekkelijk. Opkomende markten hebben iets van hun glans verloren, maar hun groeimotor is nog steeds goed.”
Langetermijn
Over een langere termijn van 10 jaar is het rendement van aandelen uit opkomende markten nog altijd hoger dan van Europese en Amerikaanse aandelen. Maar waar de MSCI Emerging Markets in een neerwaartse trend zit vertonen de Stoxx Europe 600 en S&P 500 een stijgende lijn (klik op grafiek voor vergroting):
Het risico bij beleggen in opkomende markten is groter, maar dat betaalt zich uit in een hoger rendement. Waar de MSCI World in de afgelopen 10 jaar een rendement boekte van 5,82 procent met een volatiliteit van het rendement van 12,70, had de MSCI Emerging Markets Index een volatiliteit van 19,94 maar ook een rendement van 11,24 procent.
Opkomende markten hebben dus zeker niet hun glans volledig verloren. Maar in welke fondsen te beleggen? Het afgelopen jaar hebben veel populaire emerging market funds zoals van Aberdeen en First State een zogenaamde ‘soft close’ ingevoerd met als doel de instroom te beperken. Dat betekent, dat nieuwe beleggers een vergoeding betalen om in het fonds te kunnen beleggen. Bij Abderdeen is dat 2 procent, bij First State 4 procent.
Reden om het fonds meer of minder op slot te gooien is dat de grote instroom van beleggerskapitaal het beleggingsproces en het rendement in gevaar brengt. De fondsen kunnen moeilijk voor al het nieuwe geld een passende bestemming vinden. De meeste onder hen zijn bottom-up beleggers die een relatief beperkt aantal bedrijven in portefeuille houden en/of relatief weinig handelen. Dergelijke fondsen zitten sneller vol dan een breed gespreid beleggingsfonds. Uitbreiding van het aantal posities druist tegen het beleggingsbeleid van weinig handelen en/of zorgvuldig de aandelen selecteren.
Hieronder staan beleggingsfondsen in de Morningstar-categorie ‘aandelen emerging markets wereldwijd’ met een hoge waardering van de Morningstar-analisten. Van fondsen met een ‘Bronze’, ‘Silver’ of ‘Gold’ rating verwachten de analisten dat ze over een economische cyclus heen beter presteren dan het gemiddelde van de categorie en/of de benchmark. Dus minder verliezen in een neergaande markt en weer winnen in een opgaande markt.
De fondsen in de tabel zijn gerangschikt op hun geannualiseerde rendement over de afgelopen 3 jaar. Dit jaar tot en met juli staan ze allemaal op verlies, maar bij Morningstar zijn we langetermijnbeleggers en schieten we daarvan niet meteen in de stress. In de tabel is in één oogopslag te zien welke fondsen al dan niet met een heffing beschikbaar zijn voor beleggers en welke de afgelopen jaren tot de kampioenen van de categorie behoorden.
Lees ook de analistenrapporten van bovenstaande beleggingsfondsen in opkomende markten:
Aberdeen Global Emerging Markets Equity
Carmignac Emergents
Comgest Growth Emerging Markets
Fidelity Funds - Emerging Markets
First State Glbl Emerg Mkts Ldrs
First State Glbl Emerg Mkts Fd
JPMorgan Emerging Markets Eq
Magellan
M&G Global Emerging Markets
Robeco Emerging Markets Equities
Robeco Emerging Stars Equities
SKAGEN Kon-Tiki
Templeton Emerging Mkts Sm Cos Fd
Vontobel Emerging Markets Eq
